به گزارش گروه فرهنگی یکتا پرس، در زمان قاجار منطقه که باغ‌موزه فعلی قصر در آن واقع شده فاصله زیادی با تهران داشت و بوستان خرم‌آباد نامیده می‌شد که در کنار مسیر جاده قدیم شمیران واقع بود که شهر ری را به قیطریه وصل می‌کرد. در سال 1177 شمسی به دستور فتحعلی‌شاه قاجار در دومین سال سلطنتش قصری در این اراضی بنا شد. این قصر جدید که قصر قاجار نام گرفت توسط اوژن فلاندن در کتابش نیز مورداشاره قرار گرفته است. او این قصر را دارای آینه‌کاری‌های متعدد و آمفی‌تئاتر توصیف می‌کند. قصر قاجار دوران ناصرالدین‌شاه به محلی برای اردوی سالیانه فوج قزاق آبادی خود را از دست داد. در دوران مظفرالدین شاه، باغ قصر به ژاندارمری تحویل داده شد و نهایتاً در سال 1282 شمسی بخش‌های زیادی از قصر به خاطر باران و سیل تخریب شد.
تاریخچه ساخت موزه قصر
منطقه ای که در آن امروزه موزه ی قصر احداث شده است در زمان قاجار در فاصله زیادی از تهران واقع شده بود. این مکان کنار مسیر جاده قم شمیران قرار داشت.
در زمان فتح علی شاه قاجار در این مکان قصری به دستور او بنا شد. نام این قصر، قصر قاجار بود. چنان که از توصیفات اوژن فلاندن در کتابش بر می آید، این قصر دارای آمفی تئاتر و تزئینات آینه کاری زیبایی بوده است.
این قصر در زمان ناصرالدین شاه به مکانی برای اردوی سالیانه فوج قزاق تبدیل شد و به کلی تغییر کرد.
سپس در دوران مظفرالدین شاه این باغ قصر به ژاندارمری تحویل داده شد. در سال 1282 قسمت های زیادی از این قصر بر اثر سیل و بارندگی های شدید از بین رفت.
سال ها بعد زمانی که سوئدی ها اداره ی شهربانی تهران را به عهده داشتند در این مکان اداره ی شهربانی تأسیس شد و به آن زندان نظمیه نیز اضافه شد. این ساختمان دارای چند اتاقک بود و زیرزمین آن به زندانیان اختصاص داده شده بود.
باغ موزه قصر
باغ موزه ی قصر در زمینی به مساحت 69 هزار متر مربع و با زیربنایی حدود 20 هزار متر مربع احداث شده است. این باغ موزه دارای بخش های مختلفی مانند ساختمان مارکوف، موزه سیاسی، سالن فرخی یزدی، برج های دیده بانی،نگارخانه ملک الشعرای بهار، مسجد، زورخانه قصر، باغ های ایرانی، کتابخانه مرکز تحقیقات، فضاهای نمایشگاهی، سفره خانه سنتی، مراکز عرضه محصولات فرهنگی و بازارچه محصولات هنری و صنایع دستی می باشد.
نمای بیرون باغ‌موزه قصر ساختمانی مستطیلی شکل است که در ورودی در وسط قرار گرفته و از دور به نظر می‌رسد مناره ای بر فراز در ورودی قرار دارد. با نزدیک شدن به پله‌ها در سمت راست ساختمان بخش شیشه‌ای ویترین گونه‌ای دیده می‌شود که محل ماشین‌های لوکس قدیمی است.
درمورد معماری هشتی و کاربردش در کل ساختمان باید گفت شکل کلی این مجموعه به‌صورت مربع است که دو گوشه‌ی این مربع دارای ضلع خارجی است و هر گوشه‌ی مربع یک هشتی قرار داشته و بندها از طریق ضلع‌ها و مرکزیت هشتی‌ها به هم وصل می‌شدند و همین شباهت بندها باعث سردرگمی افراد می‌شده که فرار از زندان را بسیار سخت می‌کرده. مرکز مربع هم محوطه هواخوری مرکزی محسوب می‌شده است.
زورخانه موزه قصر
فضای زورخانه که گودش هشت‌ضلعی است با سنگ‌های مرمر تزیین شده و مانند هر زورخانه‌ی دیگری عکس‌هایی از امام علی، جهان‌پهلوان تختی و دیگر بزرگان رشته باستانی دیوار‌ها را تزیین کرده است.
بندهای زندان حالا به‌صورت راهروهایی هستند که سلول‌هایشان از میله‌ها و درهای آهنی رها و میهمان تاریخ شده‌اند. بند تاریخ اشیا، تصاویر و بیوگرافی‌هایی را در خود جای داده. بیوگرافی و توضیحات به‌طور ماهرانه و جذاب به حالت دیوارنویس بر روی دیواره‌ی سلول‌ها نوشته شده است. یکی از سلول‌ها بیوگرافی معمار زندان نیکلا مارکوف وجود دارد.
هواپیمایی ملخی که از سقف یکی از سلول‌ها آویزان است و در دیواره سلول توضیحاتی از نحوه کار و تاریخ ورود هواپیما به ایران و چگونگی طراحی و کار این موجود پرنده نوشته شده است.
زندانیان مشهور زندان قصر
از زندانیان معروف این زندان می‌توان به قوام‌السلطنه، صارم‌الدوله، صولت‌الدوله، عبدالحسین تیمورتاش، بزرگ علوی و علیمردان خان بختیاری و پنجاه‌وسه نفر و همچنین دکتر تقی ارانی اشاره کرد. بزرگ علوی سرگذشت سال‌های حبس خود و دیگر زندانیان مشهور را در کتاب ۵۳ نفر در همین زندان به رشته تحریر درآورده است.
موزه اسناد قصر
بند بعدی بند موزه اسناد است. دو دیوار نیم دایره‌ای که بر رویشان اسناد معتبر تاریخی با نظم و زیبایی نصب شده‌اند. اسناد و دست‌نوشته‌ها با دستخط‌های قدیمی با مهرها و امضاهایی که زیرشان خورده. تمامی این اسناد قابل‌مطالعه هستند. اسنادی که تاریخ و سرنوشت دیروزها، امروزها و قطعاً فرداها را رقم می‌زند.
امروز می‌دانیم که فقط نوشته‌ها سند نیستند نقشه‌ها، تصاویر، فیلم‌ها و صداهایی هم به‌عنوان سند در این بند قرار داده شده است. برای مثال در یکی از بندها گوشی‌های تلفنی قدیمی از سقف آویزان است و از گوشی‌ها صدای مظفرالدین شاه شنیده می‌شود که فرمانی را قرائت می‌کند.
انتهای پیام/
