۱۹ اسفند ۱۴۰۱ در پکن، پایتخت چین یکی از مهمترین پرونده‌های تنش در آسیا با میانجیگری چین و همراهی جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی بسته شد و تهران و ریاض پس از ۷ سال تنش در روابط به مسیر عادی‌سازی بازگشتند. این مسیر در سال شمسی گذشته هم با گام‌های محکم‌تری از جمله آغاز اعزام زائران حج عمره خانه خدا، بازگشایی کنسول‌گری عربستان در مشهد و نیز همراهی ریاض با تهران در موضوعات مشخص منطقه‌ای و بین‌المللی و همکاری برای مقابله با تهدیدات خاورمیانه بود.
عزم مشترک برای ادامه مسیر تقویت روابط در حوزه های مختلف سیاسی، امنیتی و اقتصادی و نیز روابط رو به رشد و توسعه ایران و عربستان مهمترین محورهای همه دیدارها و گفت‌وگوهای مقامات دو کشور در سال گذشته بود و به تعبیر «سید عباس عراقچی» وزیر امور خارجه، جغرافیا همواره ایران و عربستان را همسایه نگاه داشته و ایمان، همواره دو کشور را برادر قرار دهد.
مروری بر روابط ایران و عربستان در سالی که گذشت
مقامات ایران و عربستان در سالی که گذشت دیدارهای متعدد و نیز گفت‌وگوها و رایزنی‌های تلفنی متعددی را صورت دادند که نخستین آن دیدار روز ١٣ فروردین «علیرضا عنایتی» سفیر جمهوری اسلامی ایران در عربستان با «ولید الخریجی» قائم مقام وزیر خارجه این کشور بود که دو طرف بر اصل حسن همجواری و توسعه مناسبات، به عنوان یک اصل ثابت تاکید کردند.
تحولات و رویدادهای سال شمسی گذشته که گاهی سمت و سوی بحران و درگیری نظامی هم یافت؛ همه دیدارها و گفت‌وگوهای مقامات دو کشور ایران و عربستان را تحت الشعاع قرار داد. حمله رژیم صهیونیستی به کنسول‌گری ایران در سوریه و پاسخ ایران به این حمله در فروردین سال گذشته، ترور شهید اسماعیل هنیه رئیس دفتر سیاسی حماس در تهران، ترور فرماندهان مقاومت حزب‌الله و عملیات وعده صادق ۲ از سوی ایران و در پاسخ به این ماجراجویی‌ها و در نهایت حمله جنگنده‌های رژیم صهیونیستی به حریم هوایی ایران، از مهمترین این تحولات بودند که مقامات عربستان سعودی و ایران در دیدارها و گفت‌وگوهای تلفنی درباره آن‌ها ابراز نظر کردند.
وزرای امور خارجه دو کشور، پس از عملیات نظامی ایران علیه رژیم صهیونیستی در فروردین ماه، به صورت تلفنی درباره تهدیدات ثبات منطقه با یکدیگر گفت‌وگو کردند. ریاض در واکنش به پاسخ نظامی ایران به اسرائیل بر پیشگیری از افزایش بحران در منطقه تاکید و تصریح کرد: گسترش دایره بحران عواقب جدی برای منطقه خواهد داشت.
بازگشت منطق به روابط ایران و عربستان در سه سال گذشته و نزدیکی سیاسی دو کشور در سالی که گذشت، بر بسیاری از معادلات و روابط ریاض و تهران با دیگر کشورها هم تاثیرگذار خواهد بود. عربستان سعودی پدر معنوی بسیاری از امیرنشین‌های حاشیه خلیج فارس است و از این رو تصمیمات و رویکرد بن‌سلمان در رویکردهای آن‌ها بسیار اثرگذار است. نمونه این اثرگذاری را هم می‌توان در عادی‌سازی و گرمی روابط با ایران از سوی این کشورها پس از عادی شدن روابط ایران و عربستان دانست.
از سوی دیگر دو کشور به عنوان قدرت‌های مهم منطقه‌ای در یک سال گذشته و با پشت سر گذاردن جنگ غزه در منطقه، به منطق مشترکی در درونی‌سازی امنیت منطقه‌ای رسیده‌اند و در سال پیش‌رو می‌توان نشانه‌های این منطق مشترک را بیشتر از پیش مشاهده کرد.
عربستان سعودی پس از جنگ غزه و به ویژه پس از طرح عجیب رئیس‌جمهور آمریکا در کوچاندن مردم کرانه غربی فلسطین و پیشنهاد بنیامین نیانیاهو در اسکان مردم غزه در سرزمین‌های عربستان، به خوبی درک کرده است که طمع اسرائیل برای اشغالگری و زیاده‌خواهی با هیچ سرزمینی پایان نمی‌گیرد و این خطر برای کل منطقه بالقوه و موجود است. گرچه آمریکا برای رساندن و کشاندن ریاض به پای پیمان ابراهیم و عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی بسیار در تقلا بوده و است اما به نظر می‌رسد همراهی عربستان با این طرح نسبت به پیش از هفت اکتبر ۲۰۲۴ بسیار کمتر شده است.
از سوی دیگر همراهی ایران و عربستان و همگرایی منطقه‌ای شکل گرفته از این همراهی، اهرم فشار منطقه‌ای علیه ایران را در دستان ترامپ چندان کار آمد نشان نمی‌دهد و باید منتظر ماند و دید در جدال ایران و آمریکا، عربستان سعودی چه خواهد کرد؛ طرفه آنکه به میانجیگری در این زمینه هم ابراز تمایل کرده است.
