روش اثبات دزدی و سرقت بدون مدرک

به گزارش یکتاپرس در پاسخ به این سوال که آیا امکان اثبات سرقت بدون دلیل وجود دارد ، باید گفت که در برخی موارد ممکن است مراجع انتظامی از جمله کلانتری در اثبات دزدی بدون مدرک ، به شاکی کمک نمایند و مثلا با انگشت نگاری جرم سرقت اثبات شود ؛ با این حال باید مراقب بود که به خاطر اثبات دزدی بدون مدرک ، مرتکب جرم افترا یا تهمت زدن به دیگری نشویم .

بسیاری از افراد ممکن است در طول زندگی خودشان با جرمی مثل سرقت یا دزدی مواجه شوند . البته سرقت می تواند به صورت های گوناگونی رخ دهد ؛ از جمله دزدیده شدن یک وسیله کوچک ، گوشی موبایل ، طلا ، یا دزدی از خانه ، مغازه و کارگاه . البته کوچک بودن یا بزرگ بودن سرقت مطلقا ارتباطی به مجازات آن نداشته و در هر صورت ، سرقت جرم ، و این جرم قابل مجازات خواهد بود .

اما نکته مهمی که در این خصوص وجود دارد آن است که در بسیاری از موارد ، ممکن است بزه دیده یا قربانی جرم سرقت مدرک و سند و دلیل کافی برای اثبات جرم سرقت را نداشته باشد . در اینگونه موارد ، این سوال مطرح می شود که آیا اثبات دزدی بدون مدرک امکان پذیر است ؟ به عبارت دیگر اینکه آیا امکان اثبات سرقت بدون دلیل وجود دارد ؟ پاسخ به این سوال از آن جهت مهم است که گاها نداشتن مدرک برای اثبات سرقت موجب می شود شاکی بتواند اعاده حیثیت کند .

بر اساس قانون مجازات اسلامی ، سرقت یا دزدی عبارت است از ربودن مال متعلق به دیگری . بنابراین ، در صورتی که فردی اقدام به ربودن مال دیگران بدون اجازه و رضایت آنها نموده باشد و قصد و نیت ارتکاب سرقت هم داشته باشد ، ارکان جرم سرقت محقق شده است . لذا در چنین شرایطی ، امکان مجازات سارق به دلیل ارتکاب سرقت یا دزدی وجود خواهد داشت .
اما نکته مهمی که در اعمال مجازات سرقت بر سارق یا دزد وجود دارد ، آن است که به صرف اینکه به فردی تهمت دزدی زده شد ، نمی توان وی را به دادگاه کشانده و او را محاکمه نمود ؛ بلکه ابتدا باید وجود سرقت یا دزدی به اثبات برسد تا بتوان سارق را به مجازات محکوم نمود ؛ بویژه در مواردی همچون سرقت از محل کار .

این موضوع به دلیل آن است که اصولا در علم حقوق ، اصل بر برائت یا بی گناهی افراد می باشد و اگر کسی مدعی است که دیگری جرمی از قبیل سرقت را انجام داده ، خودش باید این موضوع را با استناد به دلایل و اسناد و مدارک محکمه پسند در دادگاه به اثبات برساند . همچنین ، در اینگونه موارد ، قاعده البینه علی المدعی جاری است ؛ یعنی اینکه مدعی یا شاکی باید بینه یا دلیل بیاورد و اصولا بار اثبات دعوا به عهده شاکی جرم سرقت است .

هرچند اثبات جرم از جمله سرقت بوسیله شاکی ، موافق حقوق بشر است ، با این حال در مواردی اثبات سرقت بسیار دشوار است و این موضوع به دلیل آن است که معمولا سارقان سرقت را به صورت مخفیانه و بدون اطلاع اشخاص انجام داده و ردی از خود به جای نمی گذارند تا امکان اثبات جرم سرقت وجود داشته باشد .

در چنین مواردی است که این سوال مطرح می شود که اثبات دزدی بدون مدرک به چه صورت است ؟ در پاسخ به این سوال ، باید گفت که اصولا اثبات دزدی بدون مدرک بسیار دشوار است . چرا که شاکی زمانی که شکواییه خود را مطرح می کند ، ابتدائا می بایست تمامی اسناد و مدارکی که در خصوص ارتکاب جرم سرقت را دارد ، به شکواییه خود ضمیمه نماید که معمولا راه های اثبات سرقت شامل شهادت شهود ، اقرار مرتکب ، فیلم دوربین مداربسته و مواردی از این قبیل است .

لذا در صورتی که شخص بخواهد دزدی بدون مدرک را ثابت کند ، در همان مرتبه اول ، مقامات دادسرا از جمله بازپرس یا دادیار ممکن است به خاطر نبودن سند و مدرک جهت اثبات دزدی ، قرار منع تعقیب صادر نمایند ؛ یعنی اینکه نتوانسته اند به شواهد و مدارک شما برای اثبات دزدی استناد کنند و در همان مرحله تحقیقات مقدماتی به این نتیجه رسیده اند که متهم معرفی شده ، سارق نیست و نمی توان برای وی کیفرخواست صادر کرد و او را به دادگاه معرفی کرد .

همانطور که در قسمت قبل در خصوص اثبات دزدی بدون مدرک بیان شد ، اصولا اثبات دزدی بدون مدرک و سند محکمه پسند امکان پذیر نمی باشد . با این حال در بسیاری از موارد شاکیان این سوال را مطرح می کنند که آیا امکان اثبات سرقت بدون دلیل وجود دارد ؟ چرایی این موضوع آن است که گاهی شاکی حتی مطمئن است که چه کسی اقدام به سرقت نموده ؛ اما چون سند و مدرک و دلیلی علیه وی ندارد ، نمی تواند سرقت یا دزدی را اثبات نماید .

در این قسمت قصد داریم به توضیح این مسئله بپردازیم که اثبات سرقت بدون دلیل چگونه امکان پذیر است . به طور کلی ، ادله اثبات دعوا در امور کیفری شامل شهادت ، سوگند ، اقرار و علم قاضی است . بنابراین ، در صورتی که شاکی نتواند دلیل و مدرکی پیدا کند دال بر اینکه چه شخصی از وی سرقت نموده است ، با استفاده از ابزارهایی می تواند اقدام به این امر نماید .

جرم سرقت

از جمله مواردی که امکان اثبات سرقت بدون دلایل ذکر شده فراهم است ، استناد به انگشت نگاری برای سرقت است . در این حال ، اگر دلیل و مدرک دیگری برای اثبات سرقت ندارید ، می توانید از مقامات دادسرا دستور انجام انگشت نگاری از منزل را اخذ نموده و ماموران کلانتری ، تحت شرایطی اقدام به انگشت نگاری می نمایند .

همچنین ، ممکن است شما به فردی مظنون به انجام سرقت باشید ؛ اما سند و مدرک کافی جهت اثبات سرقت را نداشته باشید . در این صورت ، در مرحله انجام تحقیقات می توانید وی را به عنوان مظنون معرفی نمایید و در این صورت ، ممکن است در دادسرا از وی سوال و جواب هایی انجام شود . یا اینکه با تحقیقات کارشناسی بیشتر ، مثلا نقطه زنی شماره موبایل مظنون یا متهم ، فهمیده شود که آیا آن شخص در موقع سرقت در محل حضور داشته است یا خیر ؛ به ویژه در خصوص سرقت از منزل .

علاوه بر این ، هر گونه تحقیقات دیگری که برای شناخت سارق ضرورت داشته باشد ، ممکن است که دادسرا دستور انجام آنها را به کلانتری بدهد و کلانتری در اثبات سرقت بدون دلیل ، به شاکی کمک نماید . البته به یاد داشته باشید که علم قاضی ، نقش بسیار مهمی در اثبات سرقت بدون شهادت یا اقرار مرتکب دارد . علم قاضی به این معناست که قاضی با قرائن و مدارکی بجز موارد ذکر شده در قانون ، به یقین برسد که متهم ، مجرم است .

بنابراین ، ارائه فیلم دوربین مداربسته ، پیدا شدن اثر انگشت سارق در محل دزدی ، خصومت شخصی سارق و مالباخته ، اقرار ضمنی مرتکب ، تحقیقات کارشناسی کلانتری ، تهدید به سرقت ، انگیزه سارق برای سرقت یا دزدی و مواردی از این قبیل همگی می توانند ( و شاید ) در ایجاد علم قاضی و در نتیجه اثبات دزدی بدون مدرک نقش داشته باشند و در برخی موارد ، اثبات دزدی بدون مدرک را امکان پذیر نمایند . هر چند در مقابل این موضوع ، متهم می تواند با ارائه مدارک کافی اقدام به اثبات بی گناهی خود در سرقت نماید .

آثار اثبات دزدی بدون مدرک
همانطور که در قسمت های قبل اشاره شد ، اصل بر برائت یا بی گناهی اشخاص است ؛ فلذا در صورتی که شخصی می خواهد از دیگری به خاطر ارتکاب جرمی شکایت کند ، باید دلایل و مدارک لازم برای اثبات آن را ارائه نماید . ضرورت این موضوع از آن روست که اعتبار و حرمت دیگران حفظ شود و از شکایت های واهی علیه دیگران جلوگیری به عمل آید .

به همین دلیل ، در خصوص این موضوع یعنی اثبات سرقت بدون دلیل نیز باید به این موضوع توجه داشته و در صورتی که اطمینانی از ارتکاب سرقت توسط شخصی نداریم و دلیل محکمه پسندی نیز برای اثبات سرقت در دست نیست ، از شکایت های واهی و بی اساس علیه دیگران خودداری نماییم و تهمت دزدی به دیگری وارد ننماییم . لذا در این قسمت قصد داریم به بررسی آثار اثبات دزدی بدون مدرک بپردازیم .

یکی از مهم ترین آثار اثبات دزدی بدون مدرک و شکایت از روی سوء نیت این است که شخصی که مورد اتهام سرقت قرار گرفته است ، پس از رد اتهام سرقت و پس از اینکه حکم دادگاه مبنی بر بی گناهی وی صادر شد ، می تواند علیه شاکی اعاده حیثیت نماید . اعاده حیثیت از اتهام سرقت به این معناست که متهم سرقت ، از شاکی به خاطر از بین بردن اعتبار و آبرویش شکایت می کند . در این صورت ، شاکی سرقت ممکن است به خاطر تهمت دزدی بدون مدرک و شکایت واهی ، به مجازات اعاده حیثیت محکوم شود .

لذا تهمت زدن به دیگران و اثبات نکردن آن ، مشمول جرمی تحت عنوان افترا است و می توان نسبت به آن شکایت کرد . پس اثبات سرقت یا دزدی بدون مدرک نیز ممکن است مشمول جرم افترا قلمداد گردد و متهم سرقت ، پس از اثبات بی گناهی خود در سرقت ، از شاکی به جرم افترا شکایت نماید . جرم افترا در ماده 697 قانون مجازات اسلامی به این شرح بیان شده است :

« هر کس به وسیله اوراق چاپی یا خطی یا به وسیله درج در روزنامه و جرائد یا نطق در مجامع یا به هر وسیله دیگر به کسی امری را‌صریحا نسبت دهد یا آن‌ها را منتشر نماید که مطابق قانون آن امر جرم محسوب می‌شود و نتواند صحت آن اسناد را ثابت نماید ، جز در مواردی که‌موجب حد است ، به یک ماه تا یک سال حبس و تا 74 ضربه شلاق و یا یکی از آنها حسب مورد محکوم خواهد شد » .