گیربکس یا جعبه دنده چیست؟

به گزارش گروه اجتماعی یکتا پرس، هر خودرویی برای حرکت نیاز به یک عامل تولید کننده‌ نیرو و یک عامل انتقال دهنده‌ آن دارد. تولید کننده نیرو در آن موتور یا پیشرانه است. انتقال دهنده هم سیستمی متشکل از بخش‌های مختلف است که عمل انتقال نیرو را در کنار هم و به صورت پیوسته انجام می‌دهند. در حقیقت نیروی تولید شده توسط پیشرانه، باید توسط یک سیستم انتقال دهنده، به چرخ‌ها منتقل شود. سه بخش اصلی این سیستم انتقال دهنده شامل کلاچ، جعبه دنده و دیفرانسیل هستند که در میان آنها جعبه دنده از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. جعبه‌دنده را اصطلاحا گیربکس هم می‌گویند.

گیربکس چیست و چه وظایفی دارد؟

گشتاور تولیدی توسط موتور باید متناسب با نیاز خودرو به چرخ ها منتقل شود. وظیفه‌ کنترل و تنظیم این قدرت با گیربکس یا جعبه دنده‌ خودرو است. درواقع گیربکس به راننده اجازه می دهد تا خودرو را با سرعت‌های مختلف در شرایط متفاوت کنترل کند. اهمیت این بخش از این جهت است که هر موتوری قادر به تولید میزان مشخصی از توان و گشتاور است. اما از طریق گیربکس می‌توان بدون بالا بردن دور موتور و گشتاور، به سرعت دلخواه رسید. گیربکس در کنار این وظیفه‌ مهم کارهای دیگری با درجه اهمیت متفاوت نیز انجام می‌دهد. مانند:

پیشگیری از سرعت‌های ناخواسته: 

به کمک گیربکس می‌توان خودرو را در سراشیبی‌ها و شرایط جاده‌ای که احتمال خروج سرعت از کنترل وجود دارد، اتومبیل را به صورت کامل در اختیار راننده قرار داد.

تنظیم جهت حرکت خودرو: 

به کمک گیربکس می‌توان جهت حرکت خودرو را به جلو و عقب کنترل کرد و به خودرو قدرت حرکت معکوس داد.

کار کردن موتور بدون حرکت خودرو: 

گاهی لازم است که موتور خودرو فعال باشد اما حرکتی صورت نگیرد. به کمک گیربکس می‌توان انتقال نیروی موتور به چرخ‌ها را متوقف و این امکان را فراهم کرد.

ساختار تشکیل دهنده ی جعبه دنده در خودرو

چرخ دنده

اصلی ترین قطعه ی سازنده ی گیربکس، چرخ دنده است. در واقع داخل ساختار گیربکس چرخ دنده های متعددی وجود دارند. چرخ دنده ها با قرار گیری بر روی یکدیگر فرایند انتقال نیرو از محوری به محور دیگر را تکمیل می کنند. لازم به ذکر است که نوع عملکرد و میزان انتقال گشتاور هر چرخ دنده متفاوت است. 

پوسته ی گیربکس

کمپانی های سازنده ی خودرو در راستای تولید گیربکس، به منظور ارتقای ایمنی و کارکرد مناسب آن، از نوعی پوسته با جنس چدن ریخته گری استفاده می کنند. پوسته ی گیربکس شامل یاتاقان، محور و چرخ دنده های گیربکس می شود. 

محور کلاچ

در قسمت ورودی پوسته ی گیربکس، محور کلاچ تعبیه می شود. این قطعه از طریق سیستم کلاچ با موتور خودرو در ارتباط است. 

از محور کلاچ با عنوان شافت ورودی نیز یاد می شود. 

محور زیر

محور زیر موظف به انتقال گشتاور از محور های متحرک است. بر روی محور زیرین تعدادی چرخ دنده در اندازه های مختلف وجود دارد. به موجب ارتباط چرخ دنده ی محور زیرین با چرخ دنده ی محور محرک، نیروی تولیدی از موتور به سمت شافت خروجی هدایت می گردد. 

توجه داشته باشید که محور زیر، شافت وسط نام دارد. 

 محور اصلی

محور اصلی، نیروی موجود در جعبه دنده را به سمت دیفرانسیل یا میل گردان ارسال می کند. این محور شافت خروجی نام دارد که به واسطه ی چرخ دنده هایی نامنظم بر روی چرخ دنده های محور زیرین در حرکت است و روند انتقال را تکمیل می سازد. 

یاتاقان

یاتاقان نوعی چرخ دنده ی هماهنگ کننده به شمار می آید. یاتاقان در لایه های داخلی دندانه دار تعبیه می شود که به سمت چرخ دنده در حال حرکت است. این قطعه پس از چفت شدن با دندانه های موجود در چرخ دنده، آن را به حرکت در می آورد. 

دسته دنده

دسته دنده اهرمی در قسمت کابین خودرو است که در راستای تعویض دنده، به صورت دستی و خودکار مسیری به شکل H را طی می کند. 

انتهای پیام/