سندرم زولینگر الیسون چیست؟

به گزارش گروه اجتماعی یکتا پرس، سندرم زولینگر الیسون، یک بیماری نادر است که در آن یک یا چند تومور در ناحیه لوزالمعده و اثنی عشر تشکیل می شوند. تومورها، گاسترینوما نام دارند و مقدار زیادی هورمون گاسترین ترشح می کنند که باعث ترشح میزان زیادی اسید در معده می شود. معمولا بدن مقادیر اندکی گاسترین را بعد از خوردن غذا ترشح می کند که معده را تحریک می کند تا اسید معده تولید کند و به تجزیه مواد غذایی و مایعات در داخل معده کمک کند . اسید اضافی باعث بروز زخم معده در اثنی عشر و نواحی دیگری در روده فوقانی می شود. تومورهای مشاهده شده در سندروم زولینگر الیسون، برخی اوقات سرطانی هستند و ممکن است به قسمت های دیگر بدن سرایت کنند.

علت سندرم زولینگر الیسون

علت دقیق این بیماری ناشناخته است؛ ولی توالی رویدادهایی که در آن رخ می‌دهد روشن است. این سندرم زمانی شروع می‌شود که یک یا چند تومور (گاسترینوما) در پانکراس، دوازدهه یا قسمت‌های دیگری مانند غدد لنفاوی مجاور پانکراس شکل می‌گیرند.

پانکراس یا لوزالمعده در قسمت پشت و زیر معده قرار دارد. این غده آنزیم‌های ضروری برای هضم غذا را تولید می‌کند. البته پانکراس هورمون‌های دیگری مانند انسولین را نیز ترشح می‌کند. انسولین هورمونی است که در کنترل قند خون نقش دارد. شیره‌های گوارشی ترشح‌شده از پانکراس، کبد و کیسه صفرا در دوازدهه باهم ترکیب می‌شوند. دوازدهه بخشی از روده کوچک و نزدیک معده است. در دوازدهه هضم غذا به اوج خود می‌رسد.

سندرم زولینگر چقدر شایع است؟

سندرم زولینگر الیسون یک بیماری نادر است و تنها در 1 نفر از هر 1 میلیون نفر مشاهده می شود. با این وجود هر کسی می تواند به سندرم زولینگر الیسون مبتلا شود. این بیماری در بین مردان 30 تا 50 ساله، بیشتر شایع است. کودکی که والدینی با MEN1 دارد، در معرض خطر بیشتری از ابتلا به سندرم زولینگر الیسون قرار دارد.

علائم و نشانه های این بیماری

علائم و نشانه های سندرم زولینگر الیسون شبیه زخم معده هستند و درد خفیف یا سوزش، در حد فاصل ناف و قسمت میانی قفسه سینه احساس می شود که از شایع ترین علائم زخم معده است.

این ناراحتی معمولا:

زمانی اتفاق می افتد که معده خالی است یعنی بین وعده های غذایی و یا در طول شب و ممکن است با خوردن غذا برطرف شود.

چند دقیقه تا چند ساعت طول می کشد.

چندین روز، هفته ها و یا ماه ها ادامه دارد.

عوارض جانبی مرتبط با سندرم زولینگر الیسون

عوارض جانبی سندرم زولینگر الیسون با تولید بیش از اندازه اسید معده و شدت زخم های گوارشی ارتباط دارد.

زخم معده شدید می تواند:

با نفوذ به داخل شریان، باعث خونریزی داخلی شود.

باعث ایجاد تورم و منجر به مسدود شدن مسیر غذا از معده شود.

باعث سوراخ شدن روده شود ( ایجاد حفره ای در دیواره معده یا دوازدهه)

روش‌های تشخیص سندرم زولینگر الیسون

پزشک می‌تواند با استفاده از روش‌های زیر بیماری را تشخیص دهد:

 بررسی سابقه پزشکی

پزشک درمورد علائم و نشانه‌های شما می‌پرسد و سابقه پزشکی شما را بررسی می‌کند.

 آزمایش خون

اگر پزشک به سندرم زولینگر الیسون مشکوک شود، برای تشخیص سطح بالای گاسترین (هورمونی که گاسترینوما ترشحش می‌کند) از آزمایش خون استفاده می‌کند. گرچه بالابودن سطح گاسترین ممکن است نشانه وجود تومورهایی در پانکراس یا دوازدهه باشد، بیماری‌های دیگری نیز می‌توانند موجب افزایش سطح گاسترین شوند؛ برای نمونه، اگر معده اسید تولید نکند یا اگر داروهای کاهنده اسید مانند مهارکنندگان پمپ پروتونی را مصرف کنید، ممکن است که سطح گاسترین بالا برود.

پیش از این آزمایش نباید چیزی بخورید و ممکن است که لازم باشد مصرف داروهای کاهنده اسید معده را متوقف کنید تا میزان دقیق گاسترین شما سنجیده شود. البته سطح گاسترین نوسان دارد و ممکن است که این آزمایش چند بار تکرار شود. گاهی پزشک آزمایش تحریک سکرتین (Secretin Stimulation Test) را نیز انجام می‌دهد. در این آزمایش، ابتدا پزشک سطح گاسترین را اندازه‌گیری می‌کند و سپس هورمون سکرتین را تزریق می‌کند و سطح گاسترین را دوباره اندازه‌گیری می‌کند. اگر به زولینگر الیسون مبتلا باشید، سطح گاسترین افزایش می‌یابد.

آندوسکوپی دستگاه گوارش فوقانی

پزشک پس از اسپری‌کردن ماده بی‌حسی یا تزریق داروی بی‌هوشی، لوله باریک و انعطاف‌پذیری را وارد گلو می‌کند. این لوله باریک، که مجهز به چراغ و دوربین فیلم‌برداری است، آندوسکوپ نام دارد. آندوسکوپ از گلو وارد مری، معده و دوازدهه می‌شود. پزشک با استفاده از آندوسکوپ می‌تواند بافت نمونه‌ای (بیوپسی) را از دوازدهه بردارد تا وجود تومورهای تولیدکننده گاسترین را بررسی کند. از نیمه‌شبِ پیش از آندوسکوپی نباید چیزی بخورید.

درمان سندرم زولینگر الیسون

درمان سندرم زولینگر الیسون به این بستگی دارد که آیا گاسترینوما تک‌گیر (Sporadic) یا بخشی از سندرم MEN I ارثی است. در حالی‌ که معمولا دومی فقط با کاهش تولید اسید درمان می‌شود، برای درمان گاسترینومای تک‌گیر از کاهش اسید و جراحی برداشتن تومور استفاده می‌شود. آنالوگ‌های سوماتواستاتین مانند اکترئتید (Octreotide)، که تولید هورمون را سرکوب می‌کنند، نیز در کنترل علائم بسیار مفیدند.

 درمان تومورها

جراحی ماهر می‌تواند عمل برداشتن تومورهای سندرم زولینگر الیسون را انجام دهد، زیرا معمولا تومورها کوچک‌اند و یافتن آنها دشوار است. اگر فقط یک تومور داشته باشید، پزشک می‌تواند با جراحی آن را بردارد؛ ولی اگر چند تومور داشته باشید یا تومورها به کبد گسترش یافته باشند، نمی‌توان از جراحی استفاده کرد. البته در بعضی موارد با وجود چند تومور پزشک توصیه می‌کند توموری که بزرگ است برداشته شود.

 درمان اسید اضافه

همیشه می‌توان تولید اسید اضافه را کنترل کرد. داروهایی که مهارکننده‌های پمپ پروتون نامیده می‌شوند نخستین مرحله درمان‌اند. این داروها داروهای مؤثری برای کاهش تولید اسید در سندرم زولینگر الیسون هستند. مهارکننده‌های پمپ پروتون داروهایی قوی‌اند که با جلوگیری از عملکرد «پمپ‌های» کوچک درون سلول‌های ترشح‌کننده اسید، تولید اسید را کاهش می‌دهند و موجب بهبود زخم‌ها می‌شوند. داروهای تجویزشده معمولا شامل لانزوپرازول (Prevacid)، امپرازول (Prilosec، Zegerid)، پنتوپرازول (Protonix)، رابپرازول (Aciphex)، دکس‌لانسوپرازول (Dexilant) و اِس‌امپرازول (Nexium) هستند.

انتهای پیام/