به گزارش خبرنگار فرهنگی یکتا پرس؛ نشست نقد و بررسی و امضای کتاب «آچمز» نوشته داوود ملک‌زاده با حضور کاظم نظری‌بقا برگزار شد.
مضامین پارادوکسیکال
وی درباره مجموعه شعر آچمز داوود ملک‌زاده که در نشر چشمه منتشر شده است، گفت: یکی از موضوعاتی که عموما هم در شعر کلاسیک از نوع غزلش بیشتر، و هم در شعر آزاد مشاهده می‌شود مضمون پارادوکسیکال شعرهاست. اولین شعر دفتر آچمز همین معنا را به یدک می‌کشد. جنگی وجود ندارد، اما سرباز از خط مقدم برای معشوقش نامه می‌نویسد.
جنگی نیست از خط مقدم برایت نامه می‌نویسم
این نقاد آثار ادبی تصریح کرد: در نگاه اول این مفهوم باید متعلق به حوزه‌ی تفکرات فلسفی باشد. این معنای فلسفی نیز به ظاهر از تناقضات موجود در لایه‌های اجتماعی ناشی می‌شود، لذا زمینه‌ی این فکر فلسفی، به نوعی به بحران‌های اجتماعی برمی‌گردد. شاید هم ساختار ذهن بشر ساختاری‌ست پارادوکسیکال. مثل قضیه‌ی حرکت یا عدم حرکت در قضایای فلسفی فلاسفه‌ی پیشاسقراطی. زنون الیایی معتقد بود در جهان حرکتی نیست و آن را اثبات می‌کرد.
وی گفت: مثلا با طرح قضیه «تیری که پرتاب می‌شود همواره ساکن است.» این تناقض آشکار به ظاهر در نهاد آفرینش هم موجود است و انسان در دنیای تفکرات فیلسوفانه‌اش به کشف آن دست می‌یازد. داوود ملک‌زاده خود این موقعیت متناقض‌نما را در ادامه شعر تشریح می‌کند و با تصاویر بیشتری آن را برای مخاطب باز می‌کند: نه راه پیش دارد و نه راه پس/سربازی سرگرد/نه آزاد است، نه اسیر/نه می‌کُشد، نه می‌میرد/ سربازی سرگرد/که می‌ترسد اسیر شود/ عکس معشوقه‌اش را از یونیفرمش درآورند و به انفرادی بفرستند
عاشقانه‌گی‌ها در آچمز
نظری‌بقا با اشاره به ابیات بوی شالی‌های بهشتی‌ست/ یا عطر موهای تو/ باد/ تا تو را/ به من برساند،/ هوش از سرش پریده است، بیان کرد: ملک‌زاده در عاشقانه‌سرایی موفق عمل می‌کند. شعرهایش صمیمیت شاعرانه‌ای را که معمولن رویش تأکید می‌شود دارد. این عاشقانه‌ها از روابط انسان معاصر سرچشمه می‌گیرد و با زبانی نرم و صمیمی ارائه می‌شود و رفتارهای روزمره و بی‌واسطه و بی‌دلیل در شعر، نمود واضحی دارد. در این شعرها ملاحظه مخاطب شاید از نوع سنتی‌اش نیست، اما پرده‌دری هم دیده نمی‌شود. به هر حال عاشقانه‌های امروز اغلب با تفکر و ساختار ویژه شکل می‌بندد که شعر ملک‌زاده نیز مشمول آن است و از این جهت، معاصریت و ساختمندی از ویژگی‌های عاشقانه‌های او به شمار می‌آید.
واژگان ترکی
این نقاد آثار ادبی با تصریح براینکه از ویژگی‌های دفتر شعر آچمز که بیشتر هم به چشم می‌زند حضور واژگان و شعرهای ترکی در آن است. به‌گونه‌ای‌که نام کتاب هم از حوزه‌ی زبان ترکی انتخاب شده است، بیان داشت: آچمز که به زبان فارسی هم راه یافته و استعمال می‌شود، معنای ویژه‌ای را حمل می‌کند که نمودهای فرهنگی و اجتماعی و سیاسی آن امروزه روشن‌تر مشاهده می‌شود. عمومن این معنا را می‌توان تسری داد به مفهوم بومی‌گرایی در شعر. شاعر، ترک‌بودن خود را با این اصطلاحات و واژگان و احیانا چندین شعر ترکی به نمایش می‌گذارد.
وی گفت: این برای شاعری که خوانندگان فارسی زبان بیشتری دارد اهمیت پیدا می‌کند. شایان ذکرست که پیشینه‌ی تاریخی شعر ما خالی از این مقوله نیست. اصطلاحات ترکی بسیاری از زبان شاعران بزرگ ترک که به فارسی می‌سروده‌اند وارد زبان فارسی شده است.
اجتماعیات، سیاسیات و روزمرگی‌ها
نظری‌بقا تأکید کرد: مباحث اجتماعی و سیاسی و روزمره، خواهی نخواهی وجهه‌ی اصلی شعر امروز شده است. این دفتر نیز خالی از آن‌ها نیست و چه به صورت آشکار و چه در لایه‌های باطنی شعر می‌توان این وضعیت را به تماشا نشست. این وضعیت اغلب نشانگر حال خوب جامعه و انسان نیست، بلکه خبر از بحران‌های بزرگ و کوچک اجتماعی و انسانی می‌دهد.
این منتقد آثار ادبی با در نظر گرفتن ابیات از راه رفتن در زمین صاف/ حوصله‌مان سر می‌رود/ می‌ایستیم/ با دست‌های خودمان چاهی می‌کنیم/ زندگی از یک‌نواختی در می‌آید/ قدم می‌زنیم/ می‌دویم/ راه می‌رویم/ و می‌افتیم توی همان چاه.../ تقلا می‌کنیم که بیرون بیاییم/ و زندگی جریان پیدا می‌کند، خاطرنشان کرد: تازه از چاله به چاه افتادن نیز هست. این بیهوده‌گردی‌ها جریان زندگی انسان امروز ایرانی است. تصویری از وضعیتی‌ست که بحران‌زدگی را نمایش می‌دهد. برشی از وضعیت سیاسی جامعه که در آن استیصال انسان عصر را می‌توان دید.
وی ادامه داد: شعر «چه گوارا » در عین کاربست ایجاز و داشتن ساختار قوی از سویه‌های فلسفی نیز به کنار نمانده است. این قطعه از یک‌سو به سخنان فلاسفه مشهور معاصر می‌ماند و از سوی دیگر شعری است محض که عنصر سیاست، اصلی‌ترین معنای نهفته در آن است.
نظری‌بقا افزود: آزادی‌خواهی و انقلابی‌گری، محاکمه‌های سیاسیِ و بسیاری از موضوعاتِ حول این محور را می‌توان در این شعر چندمصراعی دید. به نظرم این چهار مصراع شعری کامل است که دنیایی از مفاهیم را در خود جا داده و پشت سر خود، بخشی از تاریخ سیاسی معاصر جهان را به یدک می‌کشد.
وی با اشاره به اینکه شعر «وتو» ترکیبی‌ست از موضوعات اجتماعی و سیاسی حال حاضر که شاعر، خوب از عهدهی آن بر آمده است، تصریح کرد: پاشیدن سقف به زندگی در اثر بارش باران، استفاده‌ی بهینه از یک ضرب‌المثل در همین معنا و گره‌خوردگی آن با کلیت شعر، ، مهمل نشان دادن آبی که منشأ ثروت و نعمت است و هزینه‌ی بی‌جای این ثروت‌های ملی، همگی نشان از وضعیتی دارد که شاعر در آن به سر می‌برد و مسئولیت و وظیفه‌ی اجتماعی و انسانی خود را به‌جا می‌آورد و این البته فصلی مشبع می‌خواهد برای بیان و ابراز تعهد شاعرانه.
وی یادآورشد: حقیقت این است که روزمرگی با زندگی متفاوت است. گاهی در شعرهایمان زندگی را با فراز و نشیب‌ها، زشتی‌ها و زیبایی‌هایشان به نمایش می‌گذاریم. این‌جا حقیقت زندگی نموده می‌شود و یک رابطه‌ی ساختمند بین زندگی و شعر به وجود می‌آید. آن‌چه که بسیاری از بزرگان شعر معاصر ما درباره‌ی آن حرف زده‌اند و در شعرهایشان نیز اجرا کرده‌اند.پ
شعرهای تصویری
نظری‌بقا با اشاره به ابیات مثل زمینی متروک در حاشیه‌ی شهر/ یا مثل واحد طبقه‌ی سوم آسانسور خراب در داخل شهر/ نفرین شده‌ام/ کسی برای دیدن نمی‌آید/ حتا از یاد مشاوران املاک رفته‌ام/ گنجشک‌ها و سگ‌ها هم/ برای رفع حاجت/ راه‌شان را به طرفم کج نمی‌کنند که در صفحه 85 کتاب آمده گفت: تصویرهای شاعرانه نیز جایگاه خوبی در شعرهای داوود ملک‌زاده دارد، هر چند او شاعری تصویرساز و تصویرگرا نیست.
وی شعر «ویار» را نمونه خوب شعر تصویری در این کتاب عنوان کرد و افزود: این تصویرسازی را در بنفشه‌های آفریقایی هم می‌توان دید. ضمن این که در این شعرها تصویری از زندگی عادی و روزمره و توأم با عشق جریان می‌یابد. به مقوله‌ی هایکو و هایکوواره‌گی نیز در این شعرها می‌توان پرداخت. طبیعت با روح شاعر در این‌جا درمی‌آمیزد، آن‌گونه که شاعر ژاپنی در ذاتِ طبیعت محو می‌شود و این بیانِ داستانِ اسطوره‌وارِ بخشی از زندگی انسان عصر است که نشانه‌هایی از دل‌سپردن به محیط زیست را هم می‌توان در آن به تماشا نشست. امروز/ خیلی زود بیدار شدم/ پرده را کنار زدم/ بنفشه انگار/ خواب شیرهای افریقایی را می‌دید.…
به گزارش یکتا پرس؛ داوود ملک‌زاده متولد 1361 در شهرستان آستارا، شاعر و روزنامه نگار است. از جمله آثار وی می‌توان به «شعر جوان آستارا»؛ «تهران برای شعر شدن شهر کوچکی است»، «دو واو»، «آنتولوژی شعر آستارا» و «زندگی و شعر عمران صلاحی» که گاه به چاپ چندم هم رسیده‌ند، اشاره کرد.
انتهای پیام/
