شاید شما نیز به تکرار نام بیماری پارکینسون را شنیده باشید. بیماری پارکینسون یک اختلال حرکتی در تمام سطح بدن است که اولین بار یک پزشک انگلیسی به نام James Parkinsok آن را توصیف نمود. در این مقاله ما به بررسی بیماری پارکینسون پرداخته‌ایم. برای کسب اطلاعات و آگاهی بیشتر از این بیماری و پاسخگویی به سؤالات خود تا پایان این مطلب با ما همراه باشید.
بیماری پارکینسون چیست؟
بیماری پارکینسون یک اختلال حرکتی است که بر سیستم عصبی تأثیر می‌گذارد. علائم آن به دلیل پایین بودن سطح دوپامین در مغز است. این بیماری منجر به لرزش، سفتی و مشکل در راه رفتن، تعادل و هماهنگی می‌شود. علائم پارکینسون معمولاً به‌تدریج شروع می‌شود و با گذشت زمان بدتر می‌شود. با پیشرفت بیماری، افراد ممکن است در راه رفتن و صحبت مشکل داشته باشند. همچنین ممکن است دچار تغییرات ذهنی و رفتاری، مشکلات خواب، افسردگی، مشکلات حافظه و خستگی شوند. زنان و مردان می‌توانند به بیماری پارکینسون مبتلا شوند. بااین‌حال این بیماری در مردان بیشتر از زنان دیده‌شده است. یکی از عوامل خطر واضح برای پارکینسون سن است. اگرچه بیشتر افراد مبتلابه این بیماری در حدود 60 سالگی به این بیماری دچار می‌شوند اما حدود 5 ا 10 درصد از افراد به شروع زودرس این بیماری مبتلا می‌شوند یعنی قبل از 50 سالگی. انواعی از پارکینسون وجود دارند که اغلب ارثی هستند اما همیشه این‌طور نیست. برخی از آن‌ها با جهش ژنتیکی خاص مرتبط هستند.
علائم و نشانه‌های بیماری پارکینسون
بیماری پارکینسون چهار علامت اصلی دارد که عبارت‌اند از:
- لرزش در دست‌ها، بازوها، پاها، فک یا سر
- سفتی اندام و تنه
- کندی حرکت
- اختلال در تعادل و هماهنگی که گاهی منجر به سقوط می‌شود.
علائم دیگر ممکن است شامل افسردگی و سایر تغییرات عاطفی باشد. مشکل در بلعیدن، جویدن و صحبت کردن، مشکلات ادراری یا یبوست، مشکلات پوستی و اختلالات خواب از مشکلات رایج این بیماری می‌توانند باشند. علائم پارکینسون و میزان پیشرفت در افراد متفاوت است. گاهی اوقات افراد علائم اولیه پارکینسون را به‌عنوان اثرات پیری طبیعی رد می‌کنند. در بیشتر موارد هیچ آزمایش پزشکی برای تشخیص قطعی بیماری وجود ندارد بنابراین تشخیص دقیق آن دشوار است. علائم اولیه بیماری پارکینسون ظریف است و به‌تدریج بروز می‌کند. به‌عنوان‌مثال افراد مبتلا ممکن است لرزش خفیف را احساس کنند یا در بلند شدن از صندلی مشکل داشته باشند. آن‌ها ممکن است متوجه شوند که بسیار نرم صحبت می‌کنند یا دست خط آن‌ها آهسته است. دوستان و اعضای خانواده اولین نفراتی هستند که متوجه تغییراتی در فرد مبتلابه پارکینسون اولیه می‌شوند. علائم اغلب از یک طرف بدن یا حتی از یک اندام در یک طرف بدن شروع می‌شود. با پیشرفت بیماری سرانجام به هر دو طرف گسترش می‌یابند. بااین‌حال بازهم ممکن است علائم در یک طرف بیشتر از طرف دیگر باشد.
علل خطر پارکینسون
بیماری پارکینسون یک اختلال عصبی است که در مغز بیمار تغییراتی را ایجاد می‌کند. گرچه دقیقاً علت اصلی آن ناشناخته است اما متخصصان چند علت برای این بیماری تشخیص داده‌اند که در ادامه به بررسی آن‌ها پرداخته‌ایم.
سطح پایین دوپامین
زمانی که سلول‌های عصبی یا نورون‌ها در ناحیه‌ای از مغز که حرکت را کنترل می‌کند دچار نقص شده و یا بمیرند، بیماری پارکینسون رخ می‌دهد. وظیفه این نورون‌ها معمولاً تولید ماده شیمیایی مهمی است که به‌عنوان دوپامین شناخته می‌شود. با مردن نورون‌ها و یا دچار نقص شدن آن‌ها دوپامین کمتری تولید می‌شود. این موضوع باعث ایجاد مشکلات حرکتی پارکینسون می‌شود. عواملی که باعث از بین رفتن سلول‌های تولیدکننده دوپامین می‌شوند هنوز هم برای دانشمندان ناشناخته هستند.
سطح پایین نوراپی نفرین
افراد مبتلابه پارکینسون همچنین انتهای عصبی تولیدکننده نوراپی نفرین، اصلی‌ترین پیام‌رسان شیمیایی سیستم عصبی سمپاتیک را که بسیاری از عملکردهای بدن مانند ضربان قلب و فشارخون را کنترل می‌کند، از دست می‌دهند. از دست دادن نوراپی نفرین ممکن است به ایجاد مشکلاتی ازجمله خستگی، فشارخون نامنظم، کاهش حرکت غذا از طریق دستگاه گوارش و افت فشارخون هنگام ایستادن فرد از حالت نشسته یا خوابیده کمک کند.
بدن‌های لوئی
یک فرد مبتلابه بیماری پارکینسون ممکن است توده‌هایی از پروتئین شناخته‌شده به‌عنوان آلفا- سینوکلئین یا بدن لوئی در مغز خود داشته باشند. تجمع بدن لوئی می‌تواند باعث از بین رفتن سلول‌های عصبی شود و منجر به تغییر در حرکت، تفکر، رفتار و روحیه شود. همچنین می‌تواند منجر به زوال عقل شود.
عوامل ژنتیکی
اگرچه به نظر می‌رسد برخی از موارد پارکینسون ارثی است و موارد کمی را می‌توان در جهش‌های خاص ژنتیکی جستجو کرد اما در بیشتر موارد این بیماری به‌طور تصادفی رخ می‌دهد و به نظر نمی‌رسد در خانواده‌ها وجود داشته باشد. اکنون بسیاری از محققان بر این باورند که بیماری پارکینسون از ترکیبی از عوامل ژنتیکی و عوامل محیطی مانند قرار گرفتن در معرض سموم ناشی می‌شود.
عوامل خود ایمنی
دانشمندان یک رابطه ژنتیکی احتمالی بین بیماری پارکینسون و شرایط خود ایمنی مانند آرتریت روماتوئید پیداکرده‌اند. در سال 2018 محققان در حال بررسی سوابق بهداشتی در تایوان دریافتند که افراد مبتلابه بیماری‌های روماتیسای خود ایمنی 1.37 برابر بیشتر احتمال ابتلا به بیماری پارکینسون را دارند.
عوامل خطر بیماری پارکینسون
چندین عامل خطر برای ابتلا به بیماری پارکینسون مشخص‌شده‌اند که شامل موارد زیر می‌شوند:
- آسیب مغزی گذشته: آسیب‌هایی مانند آسیب ناشی از ورزش به سر خطر ابتلا را بیشتر می‌کنند.
- قرار گرفتن در معرض سم: مانند آفت‌کش‌ها، حلالها، فلزات و سایر آلاینده‌ها
- جنسیت: خطر ابتلا مردان به بیماری پارکینسون 50 درصد بیشتر از زنان است. البته طبق یک مطالعه خطر ابتلا در زنان با افزایش سن افزایش می‌یابد.
- سن: اغلب از سن 60 سالگی این بیماری خود را نشان می‌دهد.
عوارض بیماری پارکینسون
بیماری پارکینسون نیز مانند تمام بیماری‌های دیگر عوارض و مشکلاتی را در پی خواهد داشت که عبارت‌اند از:
- افسردگی: این افراد ممکن است افسردگی را تجربه کنند اما درصورتی‌که تحت درمان قرار گیرند با سایر چالش‌های پارکینسون راحت‌تر روبه‌رو می‌شوند. تغییرات عاطفی دیگر مانند ترس، اضطراب و از دست دادن انگیزه نیز از مشکلات به وجود آمده توسط این بیماری هستند.
- مشکل بلع: یکی دیگر از عوارض ایجاد مشکل در بلع خواهد بود. با کند شدن بلع بزاق در دهان جمع شده و باعث ریختن آب دهان می‌شود.
- مشکلات شناختی: در مراحل بعدی بیماری پارکینسون ممکن است زوال عقل و مشکلات فکری رخ دهند.
- مشکلات جویدن: در مراحل آخر بیماری بر روی عضلات دهان تأثیر می‌گذارند و جویدن را دشوار می‌کنند؛ بنابراین خفگی نیز می‌تواند از عوارض ناشی از بیماری پارکینسون باشد.
- مشکلات خواب: بیدار شدن مکرر در طول شب یا حتی به خواب رفتن در طول روز از مشکلات به وجود آمده توسط این بیماری هستند.
- مشکلات مثانه: عدم توانایی کنترل ادرار یا اختلال در ادرار کردن از مشکلات مثانه‌ای این بیماری هستند.
- یبوست: علت اصلی این عارضه کاهش سرعت دستگاه گوارش در بیماران پارکینسون است.
عوارض شایع و رایج دیگر که بعد از ابتلا شدن به این بیماری رخ می‌دهند عبارت‌اند از تغییرات فشارخون، اختلال بویایی، خستگی، درد، اختلالات جنسی.
تشخیص بیماری پارکینسون
تعدادی از اختلالات در افراد وجود دارند که می‌توانند علائمی شبیه علائم بیماری پارکینسون ایجاد کنند. گرچه ممکن است در ابتدا این اختلالات به‌اشتباه به‌عنوان پارکینسون تشخیص داده شود اما آزمایشات پزشکی خاص و همچنین پاسخ به درمان دارویی ممکن است به تشخیص آن‌ها از پارکینسون کمک کند. ازآنجاکه بسیاری از بیماری‌های دیگر دارای ویژگی‌های مشابه هستند اما به درمان‌های مختلفی نیاز دارند، مهم است که هر چه سریع‌تر تشخیص دقیق داده شود. در حال حاضر می‌توان گفت که هیچ آزمایش خون یا راهی برای موارد غیر ژنتیکی بیماری پارکینسون وجود ندارد. تشخیص بر اساس سابقه پزشکی فرد و معاینه عصبی است. بهبود پس از شروع دارو یکی دیگر از علائم مهم بیماری پارکینسون است.
پیشگیری بیماری پارکینسون
پیشگیری از بیماری پارکینسون به‌طور قطعی امکان‌پذیر نیست. برخی عادت‌های مادام‌العمر ممکن است به کاهش خطر کمک کنند که در زیر ادامه به آن‌ها پرداخته‌ایم.
اجتناب از سموم
افراد هنگام استفاده بالقوه از مواد شیمیایی سمی مانند سموم دفع آفات و حلالها باید اقدامات احتیاطی را انجام دهند. در صورت امکان، افراد باید مراحل زیر را انجام دهند.
- جلوگیری از استفاده غیرضروری از سموم دفع آفات و علف‌کش‌ها
- استفاده از گزینه‌های جایگزین برای محصولات حاوی سموم شناخته‌شده مانند پاراکوات
- اقدامات احتیاطی مانند پوشیدن لباس محافظ درصورتی‌که اجتناب از آن‌ها امکان‌پذیر نباشد.
از ضربه به سر خودداری کنید.
برای محافظت در برابر آسیب مغزی افراد می‌توانند مراحل زیر را انجام دهند.
- هنگام ورزش‌های تماسی از پوشش محافظ استفاده کنید.
- هنگام دوچرخه‌سواری یا موتورسواری از کلاه ایمنی استفاده کنید.
- هنگام مسافرت با ماشین از کمربند استفاده کنید.
- به دنبال مراقبت‌های پزشکی برای درمان ضربه‌ی مغزی و جلوگیری از خطرات آینده باشید.
ورزش
طبق یک بررسی یک ورزش بدنی منظم ممکن است به پیشگیری یا درمان بیماری پارکینسون کمک کند. محققان خاطرنشان می‌کنند که فعالیت بدنی می‌تواند به حفظ سطح دوپامین در مغز کمک کند.
عوامل رژیم غذایی
برخی از گزینه‌های رژیم غذایی همچنین ممکن است به کاهش خطر پارکینسون و سایر بیماری‌ها کمک کند. افراد می‌توانند ادویه ملایم را به سوپ، چای و سایر غذاها اضافه کنند. زردچوبه حاوی کورکومین است که یک ماده آنتی‌اکسیدانی است. طبق یک مطالعه آزمایشگاهی ممکن است با جلوگیری از استرس اکسیداتیو و تجمع پروتئین آلفا- سینوکلئین به کاهش خطر ابتلا به بیماری پارکینسون کمک کند. همچنین تحقیقات نشان می‌دهد که فلاونوئیدها ممکن است خطر ابتلا را کاهش دهند. توت، سیب، برخی از سبزیجات، چای و انگور قرمز حاوی فلاونوئیدها هستند. گرم شدن و استفاده مجدد از برخی روغن‌های پخت‌وپز مانند روغن آفتابگردان ممکن است ایجاد آلدئیدها شود که مواد شیمیایی سمی هستند.
درمان بیماری پارکینسون
اگرچه هیچ درمان قطعی برای بیماری پارکینسون وجود ندارد اما داروها، درمان‌های جراحی و سایر روش‌های درمان اغلب می‌توانند برخی علائم را تسکین دهند.
داروهای بیماری پارکینسون
داروهای تجویزشده برای پارکینسون شامل موارد زیر است:
- داروهایی که سطح دوپامین را در مغز افزایش می‌دهد.
- داروهایی که روی سایر مواد شیمیایی مغز در بدن تأثیر می‌گذارند.
- داروهایی که به کنترل علائم غیر حرکتی کمک می‌کنند.
درمان اصلی پارکینسون لوودوپا است. سلول‌های عصبی از لوودوپا برای ساختن دوپامین برای جبران مجدد ذخایر مغز استفاده می‌کنند. معمولاً افراد از لوودوپا به همراه داروی دیگری به نام کاربیوپا استفاده می‌کنند. کاربیوپا از برخی از عوارض جانبی لوودوپا درمانی مانند حالت تهوع، استفراغ، فشارخون پایین و بی‌قراری جلوگیری کرده یا آن‌ها را کاهش می‌دهد و میزان لوودوپای موردنیاز برای بهبود علائم را کاهش می‌دهد. افراد مبتلابه پارکینسون هرگز نباید لوودوپا را بدون اطلاع پزشک خود متوقف کنند. قطع ناگهانی دارو ممکن است عوارض جانبی جدی داشته باشد مانند عدم توانایی در حرکت یا مشکل تنفس. سایر داروهایی که برای درمان علائم پارکینسون استفاده می‌شوند عبارت‌اند از:
- آگونیست‌های دوپامین برای تقلید از نقش دوپامین در مغز
- مهارکننده‌های MAO-B برای کاهش سرعت آنزیمی که باعث تجزیه دوپامین در مغز می‌شود.
- مهارکننده‌های COMT برای کمک به تجزیه دوپامین
- آمانتادین، داروی ضدویروسی قدیمی، برای کاهش حرکات غیرارادی
- داروهای آنتی کولینرژیک برای کاهش لرزش و سفتی عضلات
تحریک عمیق مغز
برای افراد مبتلابه پارکینسون که به داروها پاسخ خوبی نمی‌دهند، تحریک عمقی مغز یا DBS ممکن است مناسب باشد. DBS یک روش جراحی است که با جراحی، الکترودها را به بخشی از مغز پیوند می‌دهد و آن‌ها را به دستگاه الکتریکی کوچکی که در قفسه سینه کاشته شده متصل می‌کند. دستگاه و الکترودها بدون درد مغز را تحریک می‌کنند به‌گونه‌ای که به جلوگیری از بسیاری از علائم مربوط به حرکت پارکینسون مانند لرزش، کندی حرکت و سفتی کمک می‌کند.
سایر روش‌های درمانی
برای کمک به علائم بیماری پارکینسون ممکن است از روش‌های درمانی دیگری استفاده شود. آن‌ها شامل روش‌های درمانی جسمی، شغلی و گفتاری هستند که به اختلالات راه رفتن و صدا، لرزش و سفتی و کاهش عملکردهای ذهنی کمک می‌کنند. از دیگر روش‌های درمانی حمایتی می‌توان به رژیم غذایی سالم و ورزش‌هایی برای تقویت عضلات و بهبود تعادل اشاره کرد.
سخن پایانی
محققان تست کوچکی ابداع کرده‌اند که به تشخیص بیماری پارکینسون کمک می‌کند. این دستگاه که از روغن‌های آروماتیکی داخل کپسولی تشکیل‌شده، مجهز به یک نوار است. برای انجام تست کپسول روی نوار شکسته می‌شود و به بوی روغن‌ها آغشته می‌شود. ازآنجایی‌که حس بویایی از اولین بخش‌هایی است که تحت تأثیر بیماری پارکینسون قرار می‌گیرد می‌توان بیماری را تشخیص داد. در این مقاله نیز در ارتباط با بیماری پارکینسون مطالبی را ارائه دادیم که امیدواریم پاسخگوی سؤالات شما در این زمینه باشند.
