همه می دانیم که بدون آب زندگی بسیار سخت و دشوار خواهد بود، اما با این وجود باز هم در مصرف آن چندان احتیاط نمی کنیم، زمانی اجدادمان برای تامین آب مورد نیاز روزانه خود کیلومترها پیاده روی می کردند و در نهایت سه یا چهار کوزه آب را بر روی سر به خانه می آوردند؛ اما امروز با چرخاندن یک دستگیره، آب مورد نیاز به راحتی در دسترس قرار می گیرد، با خیالی آسوده مدتها زیر دوش آب می مانیم و به روزگار رفته و نرفته خود فکر می کنیم غافل از اینکه در حال نابود کردن گنج ارزشمندی هستیم که بدون آن زندگی معنا ندارد.
ایران کشور کم آبی است حالا هم که درگیر خشکسالی و تاثیرات ناشی از تغییرات اقلیم شده و این خود بر خشک و نیمه خشک بودن جغرافیای کشور دامن می زند، این به معنای کاهش منابع آبی، شدت فرونشست زمین، خالی شدن مخازن سدها و در مجموع کم آبی است، با تمام اینها که چند سالیست دامن کشور را گرفته اما سازمان هواشناسی نیز اعلام کرد که تابستان سختی را پیش رو خواهیم داشت، کمبود آب و کسری مخازن سدها خیلی جدی است، در تهران میزان بارش‌ها به ۴۰ درصد زیر حد نرمال رسیده است، این زنگ خطری برای روزهای پیش رو است.
در این شرایط اگر بخواهیم به کم بارشی و خشکسالی در ابعاد وسیع تر نگاه کنیم می توان به آمارهای وزارت نیرو استناد کرد، این آمارها نشان می دهد که میزان بارش ها از ابتدای سال آبی جاری (ابتدای مهر۱۴۰۳ ) تا پانزدهم فروردین ماه ۱۴۰۴ درحالی به ۱۲۲.۸ میلیمتر رسید که نسبت به بارش های دوره بلندمدت ۳۷ درصد کاهش داشته است.
در واقع بررسی وضعیت بارش ها در کشور در سال آبی جاری (ابتدای مهر۱۴۰۳ تا آخر شهریور۱۴۰۴) تا تاریخ پانزدهم فروردین نشان می دهد سال کم بارشی بوده و به دلیل تداوم خشکسالی ها میزان بارش های اخیر نیز تاثیر چندانی بر بالا آمدن سطح منابع آبی زیر زمینی نداشته است، البته با اغماض تا حدودی سطح آب پشت سدها را بالا آورده اما نه آنقدر که خیالمان از روزهای گرم پیش رو راحت باشد.
در این میان وضعیت سدهای کشور هم نه تنها مطلوب نیست بلکه نگران کننده است، براساس تازه ترین گزارش شرکت مدیریت منابع آب ایران، از مجموع حدود ۲۰۰ سد کشور، ۱۳ سد کمتر از ۱۵ درصد پرشدگی دارند؛ همچنین مجموع ۱۳ سد حوضه دریاچه ارومیه و ۱۲ سد دیگر بین ۲۵ تا ۷۵ درصد کاهش حجم آب نسبت به سال گذشته ثبت کرده اند.
وضعیت سدهایی که آب پایتخت را تامین می کنند نیز مناسب نیست، وزارت نیرو اعلام کرد؛ حجم آب سدهای چهارگانه استان تهران شامل امیرکبیر، لتیان، لار و ماملو اکنون ۱۱۲ میلیون مترمکعب است که این مقدار در مدت مشابه سال آبی گذشته ۱۳۴ میلیون متر مکعب بوده است. همچنین میزان بارش‌های استان تهران از ابتدای سال آبی تاکنون ۱۳۳.۸ میلیمتر است که این میزان در سال آبی گذشته ۱۴۸.۸ میلی متر ثبت شده است، بر این اساس میزان بارش‌ها نسبت به سال آبی گذشته ۱۰ درصد کاهش و نسبت به متوسط بلند مدت ۳۵.۱ درصد کاهش را نشان می‌دهد.
جمع شدن تمام این آمار و ارقام با تابستان گرم پیش رو، وضعیت نگران کننده ای ترسیم می کند، این در حالیست که می توانیم با مدیریت صحیح منابع آب، کشاورزی کم آب بر و به روز کردن قوانین مربوطه به ویژه قانون توزیع عادلانه آب تا حد زیادی فشار را از روی منابع آبی کم کنیم، می توانیم با مدیریت آب پنهان به منابع آبی فرصت بازسازی دهیم، تحقیقات نشان داده، مصرف آب پنهان، ۹۱ درصد آبی است که هر روز مصرف می کنیم و بخش زیادی از آن مربوط به محصولات خوراکی، پوشاک و لوازم زندگی می شود.
آب پنهان یا همان آب مجازی میزان آبی است که در تولید محصولات مختلف مصرف می شود، به عنوان مثال برای تولید هر برگه A۴ یک لیتر آب، برای تولید هر کفش چرم زنانه یا مردانه ۸۱۱ لیتر آب، برای تولید یک عدد نان سنگگ ۲۰۱ لیتر آب و تهیه یک عدد پیراهن مردانه بیشتر از ۴ متر مکعب آب مصرف می شود، اینها آب های پنهان در زندگی ما هستند.
متاسفانه ماجرا به همین جا ختم نمی شود، ﻃﺒﻖ ﮔﺰﺍﺭﺵ ﻧﺎﺳﺎ ﺷﺪﺕ ﺧﺸﮑﺴﺎﻟﯽ ﺩﺭ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﺣﺪﯼ است ﮐﻪ اگر مدیریت نشود در آینده نه چندان دور ﮐﺸﺎﻭﺭﺯﯼ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﻧﺎﺑﻮﺩ ﻭ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﻪ ﻭﺍﺭﺩ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﻣﺤﺾ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﺯﺭﺍﻋﯽ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ، با این حساب ﺍﮔﺮ ﺗﺪﺍﺑﯿﺮ ﺟﺪﯼ اندیشیده نشود، مدیریت صحیح صورت نگیرد و قوانین مربوطه به روز نشود؛ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺍﺯ ﮐﺸﻮﺭ ﻧﯿﻤﻪ ﺧﺸﮏ ﺑﻪ ﯾﮏ ﮐﺸﻮﺭ کاملا ﺧﺸﮏ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ. ایران تشنه است و این تشنگی دامن استان های شمالی کشور را هم خواهد گرفت، هر چند که امروزه نیز برخی از نقاط استان های شمالی درگیر کم آبی هستند و حتی در استان گیلان برخی زمین های برنج با حفر چاه کاشته می شوند این یعنی فاجعه ای که اگر ادامه دار شود شمال کشور هم خشک می شود.
این کارشناس منابع آب و محیط زیست تاکید کرد: وضعیت بهتر نخواهد شد مگر اینکه قانون توزیع عادلانه آب که آن زمان با نگاه بهره برداری بهتر و بیشتر از منابع آب نوشته شده بود را تغییر دهیم و متناسب با چالش هایی که امروز با آن مواجه هستیم قانون دوباره نوشته شود، بیاییم با اولویت رسیدگی به وضعیت آبهای زیر زمینی کشور قانون بنویسیم، برای توقف فرونشست، توقف بیلان منفی آبهای زیر زمینی و اضافه برداشت ها یا برداشت های نادرست قانون بنویسیم، قطعا باید جلوی این روند مصرف از منابع آبی زیر زمینی گرفته شود، این کار امکان پذیر نیست مگر اینکه قوانین موجود مربوطه بازنگری شود.
وی با اشاره به اینکه با قانون فعلی توان رسیدگی به خصوص ساماندهی مصرف آب در بخش کشاورزی وجود ندارد گفت: حتی ۲ دستگاه جهاد کشاورزی و نیرو در این زمینه اتفاق نظر ندارند، به عنوان مثال در ماده ۳۸ قانون برنامه ششم پیشرفت آمده که تا پایان برنامه دولت ( وزارت جهاد کشاورزی) باید بتواند ۴۰۰ تا ۵۰۰ هزار هکتار از اراضی شیب‌دار کشور را به باغ تبدیل کند، مساله این است از زمانی که کارشناسان در بدنه دولت در وزارت جهاد کشاورزی اقدام به نگارش این ماده کردند تا زمانی که در هیات دولت و مجلس تصویب شد هیچ کسی نگفت که این میزان هکتار اراضی شیب دار یعنی قطع درختان جنگلی، از بین رفتن مرتع و تخریب محیط زیست؛ حتی کسی نپرسید که آب مورد نیاز این باغ ها برای آبیاری قرار است از کجا تامین شود ؟ این آب کجاست ؟ آیا این مقدار آب وجود دارد؟ البته در قانون به اراضی دیم اشاره شده اما به هر حال به آب نیاز دارند؛ در حالیکه آبی وجود ندارد تا ۴۰۰ هزار هکتار باغ را توسعه دهیم.
فتحی اظهار داشت: بر این اساس آب مجازی یکی از آن مقوله ها است که باید در وضع قوانین و مقررات جدید دیده شود، بازار آب و اقتصاد آب جایگاه خودش را پیدا کند، قطعا با رعایت تمام اصول و موازین کارشناسی و با حفظ محیط زیست، همه اینها می تواند فصل های قوانین جدیدی باشد که به شدت به آن نیاز داریم از قانون ۴۰ سال پیش توزیع عادلانه آب خلاصی پیدا کنیم و قوانینی مطابق با چالش های موجود در کشور در بخش آب و کشاورزی بنویسیم.
انتهای پیام/
