متأسفانه، گاه مشاهده می‌شود که گزارش‌هایی که به سطوح عالی حکمرانی ارائه می‌شوند، از دقت و واقع‌گرایی کافی برخوردار نیستند و یا حتی به شکلی تحریف‌شده و مهمل تنظیم شده‌اند. این پدیده که در ادبیات سیاسی تحت عنوان "کژاطلاعاتی" شناخته می‌شود، یکی از مهم‌ترین تهدیدات برای کارآمدی نظام تصمیم‌گیری است.
ریشه‌ها و عوامل شکل‌گیری اطلاعات نادرست
دلایل متعددی برای شکل‌گیری گزارش‌های نادرست یا غیرواقع‌بینانه وجود دارد:
۱- حلقه‌های بسته اطلاعاتی: وقتی تصمیم‌گیران در دایره‌ای محدود از مشاوران و مدیران قرار می‌گیرند که مایل به ارائه گزارش‌های مطلوب (نه واقعی) هستند، امکان انحراف در اطلاعات افزایش می‌یابد.
۲- ترس از بازخواست و مصلحت‌اندیشی‌های کاذب: برخی مدیران می‌پندارند که گزارش واقع‌بینانه از وضعیت موجود، ممکن است به تضعیف جایگاه آن‌ها یا حتی برخوردهای سخت منجر شود؛ ازاین‌رو، ترجیح می‌دهند تصویری مطلوب اما نادرست ارائه دهند.
۳- فشارهای جناحی و سیاسی: در برخی موارد، گزارش‌های مهندسی‌شده برای تأمین منافع گروه‌های خاص یا جهت‌دهی به تصمیمات کلان ارائه می‌شوند.
۴- ناآگاهی و ضعف کارشناسی: گاهی اوقات، ارائه اطلاعات نادرست ناشی از ضعف در داده‌پردازی و تحلیل‌های آماری نادرست است.
پیامدهای گزارش‌های نادرست در حکمرانی
۱. اختلال در سیاست‌گذاری کلان: تصمیم‌گیری‌هایی که بر پایه اطلاعات نادرست انجام می‌شوند، اغلب نه‌تنها به حل مشکلات منجر نمی‌شوند، بلکه بحران‌های جدیدی ایجاد می‌کنند.
۲. کاهش کارآمدی نظام اجرایی: وقتی سیاست‌های مبتنی بر داده‌های تحریف‌شده اتخاذ شود، منابع کشور به شکلی ناکارآمد مصرف می‌شود و نتیجه‌ای جز هدررفت سرمایه‌های ملی ندارد.
۳. سلب اعتماد عمومی: هنگامی که مردم نتایج تصمیمات حکومتی را با واقعیت‌های زندگی خود مقایسه می‌کنند و تناقض می‌بینند، اعتماد آن‌ها به حاکمیت کاهش می‌یابد.
۴. فرصت‌سوزی‌های راهبردی: اطلاعات نادرست می‌تواند کشور را از اتخاذ تصمیمات به‌موقع و مؤثر در مواجهه با چالش‌های داخلی و بین‌المللی بازدارد.
راهکارهای پیشگیری و مقابله
-ایجاد مکانیسم‌های نظارتی مستقل: نهادهای نظارتی که وابسته به دستگاه‌های اجرایی نیستند، می‌توانند به شفافیت اطلاعات کمک کنند.
-تقویت فرهنگ پاسخگویی: مدیران و کارشناسانی که اطلاعات نادرست ارائه می‌دهند، باید در برابر عملکرد خود پاسخگو باشند.
-گسترش منابع اطلاعاتی متنوع: رهبران و تصمیم‌گیران باید دسترسی به طیف گسترده‌ای از نظرات، گزارش‌های پژوهشی و دیدگاه‌های کارشناسان مستقل داشته باشند.
-تشویق فرهنگ حقیقت‌گویی: ارائه اطلاعات واقعی، حتی اگر تلخ باشد، باید ارزش تلقی شود و با مشوق‌های سازمانی همراه باشد.
لزوم برخورد قاطع با گزارش‌های نادرست
گزارش‌های تحریف‌شده یا نادرست، تنها یک خطای اداری ساده نیستند، بلکه می‌توانند امنیت ملی، ثبات اقتصادی و اعتماد عمومی را خدشه‌دار کنند. بنابراین، ضروری است که با افرادی که به هر دلیل عامدانه یا ناشی از بی‌کفایتی، اطلاعات نادرست تولید و ارائه می‌کنند، برخوردی قاطع و بدون اغماض صورت گیرد.
این برخورد باید در دو سطح انجام شود:
۱-مجازات متخلفان: کسانی که آگاهانه اقدام به تحریف اطلاعات و گمراه‌سازی رهبران کشور می‌کنند، باید تحت پیگرد قانونی قرار گیرند و مسئولیت اقدامات خود را بپذیرند.
۲-اصلاح ساختارهای گزارش‌دهی: لازم است مکانیزم‌های شفاف و نظارتی طراحی شود که امکان گزارش‌دهی مستقیم از سوی نخبگان، کارشناسان مستقل و رسانه‌های مسئولیت‌پذیر فراهم گردد تا از تسلط حلقه‌های بسته بر اطلاعات جلوگیری شود.
همان‌گونه که رهبرمعظم انقلاب در بیانات اخیر خود به صراحت اشاره فرمودند، برخی گزارش‌هایی که به ایشان ارائه شده، "مهمل و پوچ" بوده‌اند. این سخن از نگاه تیزبین رهبری، نشان‌دهنده عمق معضلی است که می‌تواند تصمیم‌گیری‌های کلان کشور را تحت تأثیر قرار دهد. در چنین شرایطی، باید ساختارهای ارائه گزارش اصلاح شوند زیرا تصمیم‌گیری صحیح، در گرو اطلاعات صحیح است.
