به گزارش گروه بین المللی یکتا ، «سرگئی کوژمیاکین» کارشناس مسائل منطقه و تحلیلگر سیاسی روزنامه «پراودا» چاپ مسکو به بررسی مزایای امضای توافقنامه تجارت آزاد بین جمهوری اسلامی ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا پرداخت.
در این یادداشت آمده است: سال 2023 که به روز‌های پایانی خود می‌رسد، سالی مشکل و پیچیده‌ای بود. با توجه به روند تشدید اوضاع بین‌المللی، در برخی از مناطق جهان درگیری‌های موجود ادامه یافت و در برخی دیگر رویارویی‌های جدید پدید آمد.
نسل‌کشی رژیم صهیونیستی در فلسطین با مشارکت مستقیم آمریکا باعث بی‌ثباتی اوضاع در سراسر خاورمیانه از جمله سوریه، عراق و یمن نیز شده است. جنگ در اوکراین ادامه دارد و همچنین هیچ چشم‌انداز روشنی برای حل‌وفصل جنگ داخلی در سودان به نظر نمی‌رسد. به دلیل اقدامات تحریک‌آمیز آمریکا و متحدانش، تنش‌ها در تایوان و دریای چین جنوبی نیز در حال افزایش است.
با این وجود، جبهه مخالف که بر مبنای اراده ملت‌ها و کشورها برای توسعه و رهایی از سلطه غرب شکل گرفته در حال تقویت شدن قرار دارد. این امر طی سال 2023 با تعدادی از رویدادها برجستگی بیشتری یافت که به عنوان نمونه می‌توان به عضویت کامل جمهوری اسلامی ایران در سازمان همکاری‌های شانگهای و تصمیم جهت گسترش گروه «بریکس» اشاره کرد.
چند روز قبل نیز گام مهم دیگری نیز برداشته شد. در شهر «سنت پترزبورگ» روسیه توافقنامه ایجاد منطقه تجارت آزاد بین اتحادیه اقتصادی اوراسیا و جمهوری اسلامی ایران امضا شد. مسیر رسیدن به این تصمیم مهم نسبتا طولانی بود. در سال 2019 موافقتنامه تجارت ترجیحی بین اتحادیه اوراسیا و ایران اجرایی شد که شامل 360 قلم کالا از حدود 12 هزار قلم کالا می‌شد. اکنون عوارض گمرکی در مورد 90 درصد از کالاها به صورت اساسی کاهش خواهد یافت. علاوه بر آن در این موافقتنامه کاهش موانع غیر‌تعرفه‌ای، یعنی ساده‌سازی صدور گواهینامه، اقدامات بهداشتی و بهداشت‌گیاهی، مقررات گمرکی و غیره پیش‌بینی شده است.
شکی نیست که امضای این سند به گسترش تجارت بین کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا و ایران کمک خواهد کرد. حتی شرایط محدود قبلی نیز نقش مهمی در افزایش مبادله تجاری داشت. به عنوان مثال اگر در سال 2019 مبادله تجاری بین دو طرف 2.5 میلیارد دلار بوده در پایان سال 2022 به 6.2 میلیارد دلار رسیده است که حاکی از افزایش دو و نیم برابری است. نتایج سال 2023 به احتمال زیاد بیشتر از آن هم خواهد بود، زیرا در 7 ماه سال جاری میلادی تجارت بین این سازمان و ایران بالغ بر 4.3 میلیارد دلار بوده است.
اکنون شرایط نه‌تنها برای افزایش چشمگیر، بلکه برای رشد چندبرابری تجارت متقابل نیز فراهم شده و به باور کارشناسان، این رقم در آینده قابل پیش‌بینی می‌تواند به 20 میلیارد دلار برسد.
این اتفاق برای اتحادیه اقتصادی اوراسیا یک نقطه عطفی در جهت دستیابی به سطح جدید همکاری‌هاست که فراتر از چارچوب منطقه‌ای فضای پساشوروی خواهد رفت.
توافق‌نامه‌های موجود در زمینه ایجاد مناطق آزاد تجاری بین اوراسیا با ویتنام و صربستان دارای محدودیت‌هایی است که ناشی از دلایل اقتصادی و ژئوپلیتیکی است اما وضعیت ایران به طور جدی فرق می‌کند. نخست اینکه ایران از طریق زمینی (ارمنستان) و دریایی (خزر) با اتحادیه اقتصادی اوراسیا هم‌مرز بوده و علاوه بر آن از طریق مسیرهای ترانزیتی بین‌المللی (مانند راه آهن قزاقستان-ترکمنستان-ایران) با فضای این سازمان به صورت مستقیم ارتباط دارد که تعاملات تجاری را تسهیل می‌کند. گذشته از آن کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا می‌توانند از ظرفیت‌های حمل‌ونقلی ایران و از جمله امکان دسترسی مستقیم به بنادر دریایی جهت حمل کالا به خاورمیانه، جنوب آسیا و غیره استفاده کنند.
دوم اینکه جمهوری اسلامی ایران دارای اقتصاد متنوع پیشرفته، بازار مصرف گسترده و قابلیت‌های بالای نوآورانه است. این پتانسیل فرصت‌های عظیمی را برای اتحادیه اقتصادی اوراسیا نه‌تنها در زمینه تجارت، بلکه برای مشارکت و همکاری‌های صنعتی، علمی و فنی نیز فراهم می‌کند. در چارچوب تحولات جاری جهانی و اعمال تحریم‌های شدید، این امر می‌تواند منجر به کاهش فشارها بر اقتصادهای اتحادیه اوراسیا شود.
بدون تردید مزایایی برای ایران نیز وجود دارد زیرا از این طریق جمهوری اسلامی ضربه دیگری بر دیوار تحریم‌های ناموفق غرب خواهد زد. محصولات ایرانی به راحتی می‌تواند به بازارهای کشورهای عضو دست یابد و در مقابل، اتحادیه اقتصادی اوراسیا کالاهایی (عمدتاً کشاورزی) نیز با قیمت‌های پایین‌تر به ایران عرضه کند که منجر به رفع مشکلات اجتماعی و اقتصادی ناشی از تحریم‌های غرب خواهد شد.
البته اهمیت توافقنامه تجارت آزاد بین اتحادیه اقتصادی اوراسیا و ایران فراتر از بحث منافع اقتصادی است. این امر به تقویت تعاملات در داخل نظام چندقطبی در حال ظهور کمک کرده و کشورهای عضو را در مبارزه با سلطه غرب قوی‌تر و مطمئن‌تر خواهد کرد. همچنین ممکن است این مهم منجر به شکل‌گیری نهایی کریدور حمل‌ونقل شمال-جنوب، انعقاد توافقنامه مشارکت استراتژیک بین روسیه و ایران و سایر اقدامات مورد نیاز شود. بنابراین به‌هم نزدیک شدن اتحادیه اقتصادی اوراسیا و ایران انرژی جدید و بزرگ ژئوپلیتیکی را به همراه خواهد داشت که ثمر آن در چشم‌انداز نه‌چندان دور خود را نشان خواهد داد.
پایان پیام/
