به گزارش یکتاپرس سنگ ها به شکل و در مناطق مختلفی تشکیل می شوند. برای دسته بندی آنها نیز روش های مختلفی وجود دارد که یکی از آنها نحوه تشکیل می باشد. سنگ های تبخیری نوعی از رسوبات شیمیایی هستند که با تبخیر آب دریاچه های شور و رسیدن مقدار مواد معدنی به حد کافی تشکیل می شوند.
انواع مختلفی از این سنگ در سرتاسر جهان وجود دارد اما اغلب این سنگ ها کمیاب بوده یا به مقدار خیلی کمی تشکیل می وشند. برخی معتقد هستند که سطح های تبخیری تنها در سطح زمین وجود دارد درحالی که احتمال شکل گیری این سنگ ها در اعماق نیز وجود دارد که آنها را سنگ تبخیری ثانیه می نامند.
این رسوبات شیمیایی معمولا اهمیت اقتصادی و زمین شناسی و... داشته و در موارد مختلفی مورد استفاده قرار می گیرند. همچنین لایه های تبخیری از اجزای مهم میدان های نفتی به شمار می روند. سنگ های این دسته معمولا پوششی از مخازن هیدروکربنی دارند و ممکن است در هر جایی بر اثر تبخیر آب تشکیل شوند.
برای تشکیل سنگ تبخیری پیش نیازهایی از جمله نرخ تبخیری و ترکیبات مناسب در آب (به خصوص تعادل نمک های نیمه پایدار و محلول) وجود دارد. این سنگ ها معمولا در محیط های گرم و خشک ایجاد می شوند.
دانشمندان در پژوهش هایی منابعی از سنگ های تبخیری با ضخامت بیش از هزار متر یافتند که بیشتر به حوضچه های نمکی معروف هستند. همچنین منابع دیگری از رسوبات تبخیری وجود دارد که به صورت لایه ای ترکیبی از سنگ های آهکی و مارن ها هستند و در پلتفرم های پایدار و فلات ها یا حوضچه های در حال فرو نشینی یافت می شوند.
به طور کلی می توان گفت ضخامت رسوبات سنگ تبخیری می تواند از چند لایه نازک با چند متر تا ده ها متر ضخامت ایجاد شوند که انواع مختلفی دارد.
آب و هوای مناسب برای تشکیل سنگ تبخیری
با توجه به منابع زمین شناسی مناسب ترین منطقه برای سنگ های تبخیری، نواحی خشک با عرض جغرافیایی پایین است که درجه حرارت بسیار بالا، رطوبت کم و تبخیری بیشتر از بارندگی دارند. بدین ترتیب تمامی شرایط برای به وجود امدن سنگ های تبخیری آماده می باشد.
معرفی انواع سنگ های تبخیری
همانطور که پیش تر نیز اشاره شد سنگ های تبخیری در انواع مختلفی تشکیل می شوند اما بسیاری از آنها کمیاب هستند. مهم ترین رسوباتی که به وفور در طبیعت یافت می شوند می توان به کلرید ها، سولفات های سدیم، پتاسیم، منیزیم و کلسیم اشاره کرد. همچنین عمده ترین سنگ های تبخیری شامل گچ (سولفات کلسیم آبدار)، انیدریت (سولفات کلسیم) و نمک طعام یا هالیت می شود که در ادامه معرفی می شوند:
• ژیپس و ایندریت
سنگ های گچی دارای ساختمانی مشخص هستند که طبق شواهد موجود احتمال تشکیل هر دو نوع ژیپس و ایندریت در سطح زمین، زیر آب های کم عمق یا عمیق و در خشکی (در ساحل یا سایر مکان ها) وجود دارد.
• نمک طعام
از جمله مهم ترین سنگ های تبخیری است که در دریاچه های نمکی و حوضچه های آب شور موجود است. این نوع از سنگ های تبخیری تنوع بسیاری در لایه بندی و خصوصیات بافتی دارند که به محیط رسوب گذاری بستگی دارد.
• نمک های پتاسیم و منیزیم
این نوع سنگ تبخیری هم با تبخیر آب دریا رسوب گذاری کرده و تشکیل می شود و شامل سولفات ها و کلریدهای سیلویت و کارنالیت می باشد. به دلیل حلال بودن در آخرین مرحله تبخیر آب تشیل می شوند و در بالاترین لایه ها یافت می شوند. همچنین ضخامت این سنگ ها معمولا کم می باشد.
