به گزارش یکتا پرس؛ در سال‌های اخیر، تعطیلی‌های پی‌درپی مدارس به‌دلایلی چون همه‌گیری بیماری‌ها، آلودگی هوا و بحران‌های زیست‌محیطی، آموزش رسمی را با چالش‌هایی جدی روبه‌رو کرده است. گسترش آموزش مجازی، که در ابتدا راه‌حلی موقت برای عبور از بحران بود، حالا در برخی مقاطع – به‌ویژه ابتدایی – خود به بخشی از بحران تبدیل شده است: افت کیفیت یادگیری، بی‌انگیزگی و «آموزش‌گریزی» واقعیاتی هستند که نمی‌توان نادیده گرفت.در حالی که در اغلب موارد تصمیم گیران در چرایی این موضوع به تجربه کشور های پیشرفته و صاحب سبک در آموزش مانند فنلاند و نروژ استناد می کنند بررسی های میدانی یکتا پرس نشان می دهد که کشورهایی چون فنلاند پس از تجربه آموزش مجازی، به‌سمت بازگشت کامل به آموزش حضوری و محدودسازی شدید آموزش مجازی و استفاده از تبلت و موبایل در کلاس های درس رفته‌اند، در کشور ما هنوز اجماعی درباره این روند شکل نگرفته است و آموزش و پرورش با تن دادن به تعطیلی های مکرر برطبل آموزش های مجازی می کوبد و معلمان در برزخ آموزش مجازی و حضوری و بلا تکلیفی در خصوص چگونگی استفاده از تلفن همراه در مدرسه مانده اند .
گزارش که توسط دکتر حمید رضا کفاش معاون پیشین وزارت آموزش و پرورش به صورت میدانی از آموزش در فنلاند و نروژ با هدف کمک به تصمیم گیری های کلان مسئولان و شنیدن صدای معلمان، خانواده‌ها و خود دانش‌آموزان، ابعاد عینی این وضعیت را بررسی می‌کند.
آموزش در مدارس حضوری یا غیر حضوری ؟
در فنلاند و نروژ، آموزش مجازی به‌عنوان روش دائمی آموزش در مدارس عمومی کنار گذاشته شده است. آموزش مجازی به‌صورت دائمی و گسترده در مدارس ابتدایی و متوسطه ممنوع یا محدود شده است. اما برای شرایط خاص (بیماری، آموزش مکمل، یا مدارس خاص) همچنان مجاز است.
چرا آموزش مجازی حذف یا محدود شده است؟
پس از تجربه دوران کرونا (۲۰۲۰ تا ۲۰۲۲)، دولت‌های اسکاندیناوی (مثل فنلاند، نروژ، سوئد) بررسی کردند که آموزش تمام‌مجازی برای کودکان و نوجوانان: باعث افت چشمگیر یادگیری پایه‌ای (مثل خواندن، نوشتن و ریاضی) شده بود. ارتباط اجتماعی بچه‌ها ضعیف‌تر شده بود، و بسیاری دچار انزوا، اضطراب، افسردگی و اختلالات خواب شدند. معلمان و والدین از ناتوانی در پیگیری وضعیت واقعی دانش‌آموزان شکایت داشتند. در نتیجه، هر دو کشور تصمیم گرفتند که:
آموزش حضوری، به‌ویژه در دوره ابتدایی و متوسطه، ضروری و اجتناب‌ناپذیر است.
آموزش مجازی فقط در موارد خاص (مثل بیماری‌های واگیردار، سفر، یا نیازهای ویژه) مجاز باشد.
فنلاند:
از سال ۲۰۲۳، دولت فنلاند سیاست بازگشت کامل به آموزش حضوری را اعلام کرد. در برخی مدارس حتی استفاده از لپ‌تاپ و تبلت هم محدود شده و کتاب‌های چاپی به کلاس برگشته‌اند. پژوهش‌ها در فنلاند نشان داد که یادگیری آنلاین در کودکان زیر ۱۵ سال کارایی کمی دارد و اثرات منفی روانی دارد.
نروژ:
وزارت آموزش نروژ نیز پس از کرونا اعلام کرد:«آموزش از راه دور فقط در شرایط اضطراری یا به‌عنوان ابزار مکمل مجاز است.» مدارس ملزم شدند زیرساخت آموزش حضوری را اولویت دهند. والدین زیادی در نروژ خواستار حذف کلاس‌های آنلاین و بازگشت به تعامل چهره‌به‌چهره بودند.
دلایل علمی و منطقی این تصمیم‌ها:
رشد شناختی ناقص مغز کودکان برای یادگیری به تعامل انسانی، حرکت بدنی و بازی نیاز دارد. آموزش مجازی این عوامل را حذف می‌کند. سلامت روان افزایش اضطراب، افسردگی و وابستگی به صفحه‌نمایش در آموزش مجازی مشهود بود.
کاهش یادگیری اجتماعی مهارت‌هایی مثل گفت‌وگو، همکاری، حل مسئله، در آموزش حضوری شکل می‌گیرند. بی‌عدالتی آموزشی همه خانواده‌ها دسترسی برابر به اینترنت، تبلت یا محیط مناسب ندارند. آموزش مجازی نابرابری را تشدید می‌کند.
-محدودیت استفاده از گوشی و دستگاه‌های شخصی در کلاس‌ها:
وضعیت در فنلاند
پارلمان فنلاند قانونی تصویب کرده است که از اوت ۲۰۲۵ (اواسط تابستان) استفاده از گوشی‌های هوشمند و دستگاه‌های همراه را در طول ساعت کلاس محدود می‌کند. استفاده فقط با اجازه معلم و برای موارد کمک‌های آموزشی یا نیازهای سلامت مجاز خواهد بود.
دلیل این قانون: نگرانی نسبت به اثر مخرب گوشی‌ها بر تمرکز، تعامل اجتماعی، سلامت روانی و عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان.
برخی مدارس محلی در شهرهایی مثل ریهمیک (Riihimäki) تجربه‌ای از استفاده کمتر از کتاب‌های دیجیتال و بازگشت به کتاب چاپی داشته‌اند. گزارش‌ها می‌گویند عملکرد تحصیلی پایین آمده و تمرکز کاهش یافته بود.
