نخستین جلسه از سلسله نشستهای هوش مصنوعی و حقوق اساسی، با موضوع هوش مصنوعی و انتخابات در پژوهشکده شورای نگهبان برگزار شد. در این جلسه سید مهدی شریعتزاده مدیر میز هوش مصنوعی پژوهشگاه فضای مجازی، محمدصادق فراهانی معاون پژوهشهای بنیادین پژوهشکده شورای نگهبان و محمدمهدی مهربان معاون دفتر مطالعات حکمرانی مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی سخنرانی کردند.
استنتاج کردن خروجی برحسب دادههای ورودی
سید مهدی شریعتزاده در این نشست علمی تعریف سازمان بینالمللی استاندارد از هوش مصنوعی را بیان کرد و گفت: هوش مصنوعی قابلیت کسب، پردازش، ایجاد و بهکارگیری دانش است که برای انجام یک یا چند وظیفه معین، در قالب یک مدل نگهداری میشود.
وی اضافه کرد: تحولات و پیشرفت این حوزه به قدری سریع است که باید از فرصت چند سال آینده کمال بهره را برد و در غیر این صورت عقبماندگی کشور در این فناوری به اندازه چند دهه و یا حتی چند سده خواهد بود.
بررسی کارکردهای هوش مصنوعی در انتخابات
سید مهدی شریعتزاده
مدیر میز هوش مصنوعی پژوهشگاه فضای مجازی خاطرنشان کرد: اگر بخواهیم یک تعریفی را که کاربردیتر باشد در نظر بگیریم، تعریف OECD است که هوش مصنوعی را تعریف میکند به صورت استنتاج کردن خروجی برحسب دادههای ورودی برای فعالیتهایی مثل طبقهبندی، توصیه و تولید محتوا.
شریعتزاده اظهار کرد: به عنوان مثال وقتی ما میخواهیم شمارش آراء را انجام بدهیم، یک عملی است که داده مشخص است، عملگر ریاضی و یا منطقی آن هم مشخص است. این قاعدتا در تعریف هوش مصنوعی نمیگنجد، اما آن زمان که قرار است داده خروجی از داده ورودی استنتاج شود، یعنی مسیر مشخص و عملکرد ریاضی دقیقی مثل چهار عمل ریاضی برای آن نداشته باشیم، با هوش مصنوعی مواجه هستیم. برای مثال ما میخواهیم بسنجیم که کاربری که در شبکههای اجتماعی فعالیت میکند، بهترین تبلیغی که برای او میتوان نشان داد، چه تبلیغی است. در اینجا باید براساس تعریف OECD، بهترین داده خروجی را بر مبنای حجمی از دادهها مشخص کنیم.
وی در ادامه به نقشآفرینی شرکتهای فعال در حوزه فناوری در انتخابات اشاره کرد و افزود: این نقش آفرینی تا آن حد پررنگ است که میتوان قائل به وجود رقابتهای انتخاباتی میان این شرکتهای فناور نیز شد. این نقشآفرینی عمدتاً در قالب اولویتبندیهای موتورهای جستجوگر و قابلیتهای توصیه کننده شبکههای اجتماعی ایفا میشود. سوگیری در الگوریتمهای هوش مصنوعی مورد استفاده در این سکوهای مجازی موجب میشود محتواهایی که کاربران در معرض آن قرار میگیرند به صورت هدایت شده و همسو با اهداف صاحبان این فناوریها باشد، برای مثال در مورد موتور جستجوی گوگل نزدیک به ۲۰۰ مؤلفه در اولویتبندی دادههای نمایش داده شده مؤثر هستند و این مؤلفهها هیچگاه از سوی شرکت مالک این موتور جستجوگر افشا نشده است. البته در بیشتر موارد اثبات یا رد سوگیری در این زمینه بسیار دشوار و پیچیده است.
تهدیدها و فرصتهای هوش مصنوعی
در ادامه این نشست، محمدصادق فراهانی معاون پژوهشهای بنیادین پژوهشکده شورای نگهبان عنوان کرد: ضمن تاکید بر این نکته که انتخابات تنها مرحله رأیگیری نیست، کاربردهای هوش مصنوعی در مراحل مختلف انتخابات را برشمرد. این کاربردها که بعضاً تاکنون تجربه شده و بعضاً ظرفیتهایی است که میتواند در آینده استفاده شود عبارتند از احصاء تعداد لازم حوزههای رأی گیری و تنظیم نحوه توزیع جغرافیایی آنها با ملاحظه نکات مربوط به امنیت و سلامت انتخابات، احراز هویت رأیدهندگان با استفاده از دادههای بیومتریک آنها، آموزش شهروندان در راستای انتخاب آگاهانه و افزایش مشارکت، نظارت بر انتخابات، شمارش آراء، تحلیل و حسابرسی دادههای انتخاباتی. البته این موارد استفاده دولتها از هوش مصنوعی در انتخابات است و بازیگران غیردولتی همچون شرکتهای خصوصی و احزاب نیز از این ابزارها استفاده میکنند.