به گزارش یکتاپرس این روزها «هویت محلی» از آن موضوع‌هایی است که خیلی از گره‌گشایی‌ها را با یادآوری آن قابل حل و فصل شدن می‌دانند؛ اینکه همسایه، همسایه را نمی‌شناسد و کسی آداب همسایه‌داری را چنان که باید به‌جا نمی‌آورد، اینکه هر کسی بدون حمایت و تکیه به دیگران باید یک تنه همه مشکلاتش را تحمل کند و پشتش به کسی گرم نباشد و از این دست دغدغه‌ها که امروزه از تبعات ناخوشایند نوعی از زندگی مدرن توصیف می‌شود.در این حال و هوا می‌شنویم که به گذشته‌ها اشاره می‌شود و اینکه روزهایی بودند که ریش‌سفیدهای محل در یک مسجد جمع می‌شدند و برای گرفتاری اهالی به نتیجه‌ای روشن می‌رسیدند و یا شب‌هایی بودند که همسایه‌ها برای شب‌نشینی به خانه همدیگر می‌رفتند و کلی روابط که ویژگی‌های محلی داشت و محله را تعریف می‌کرد.
زمانی می‌گفتند هر کس باید خودش مسئول محله‌اش باشد. بنابراین زمینه‌ای فراهم شد تا اهالی یک محل برای برطرف کردن هر مسئله‌ای که به چشم می‌دیدند یا به سراغ معتمدان می‌رفتند و یا سرای محله. حتی برای اینکه یاد بگیرند چطور در یک محله جنوبی و یا شمالی در کنار اقوام مختلف و رسومی خاص از زندگی لذت ببرند و با مدارا راه و رسم همسایگی را رعایت کنند نیاز به آموزش‌هایی داشتند. به دنبال همین هدف‌ها بود که سرای محله برنامه‌ریزی شد تا بسیاری از معضلات اجتماعی را از سر راه بردارد.
با این توضیح، نگاهی به برخی سراهای محله موجود در منطقه ۱۶ انداختیم تا ضمن مرور کارکرد آنها، فرصت‌ها و پتانسیل‌هایشان و ضعف‌ها و قوتشان را نیز زیر ذره‌بین قرار دهیم و در نهایت سراغ «مانا بختیاری» مدیر سراهای محله در منطقه ۱۶ رفتیم و با او گفت و گو کردیم.
سراهای محله با چه هدفی راه‌اندازی شده‌اند؟ | معرفی کوچک‌ترین، شیک‌ترین و بزرگ‌ترین سرا در جنوب تهران | آینده سراها چگونه شکل می‌گیرد؟
کوچک‌ترین سرا در بین سراها در محله علی‌آباد
سرای محله علی‌آبادشمالی و نازی‌آبادشرقی حدود ۱۴۰ مترمربع مساحت دارد. چون سرای محله داخل یک کوچه قرار گرفته، اهالی نازی‌آباد شرقی آنقدر با کارکنان و پرسنل سرا صمیمی‌اند که بعضی از وسایلشان را برای استفاده به این مرکز می‌برند و آن را به اشتراک می‌گذارند. سرای محله علی‌آباد کوچک‌ترین سرا بین محله‌های منطقه ۱۶ است و برای جبران فضای کمش تنها اتاق موجود را با پارتیشن تقسیم‌بندی کرده‌اند تا لااقل بتوان چند کلاس را در آن هم‌زمان برگزار کرد. حتی با مسقف کردن حیاط، آنجا را تبدیل به خانه اسباب‌بازی کرده‌اند تا کودکان با وجود محدودیت امکاناتش سهمی در سرای محله‌شان داشته باشند. چون انتظار مردم روزبه‌روز بالا می‌رود، لازم است با بودجه بیشتر، برنامه‌های سرا بیشتر شود.
محله‌ای که در موضوعات مختلف عنوان برتر را دارد
سرای محله نازی‌آباد شامل ۳ ساختمان با مساحت ۷۰، ۵۰ و ۱۰۰ مترمربعی است. سرای محله مرکزی در میدان پارس است و ۲ سرای دیگر در محله هزاردستگاه و روبه‌روی بیمارستان امیرالمؤمنین(ع) و آخری هم روبه‌روی فرهنگسرای بهمن در خیابان وفایی. با وجود این ساختمان‌ها اما این‌سراها نه سالن اجتماعات دارند و نه اتاق بزرگی که بیشتر از ۲۰ نفر بتوانند در آن آموزش ببینند. این‌سراها با کمک خانم‌ها و آقایانی که جزو کارگروه‌های محلی هستند اداره می‌شوند. سال‌های قبل خانه ورزش سراهای نازی آباد بین همه سراهای محله‌های تهران اول و خانه‌های علم و زندگی، آی. تی و تسنیمش هم در منطقه برتر بودند.
سرایی در ۳ طبقه و بدون آسانسور
سرای محله شهرک بعثت و چهارده‌معصوم(ع) با مساحت هزار مترمربع، در ۳ طبقه ساخته شده و ۱۹ اتاق دارد. این‌سرا یکی از ۲ سرای محله در منطقه است که برای برگزاری کلاس‌هایش مشکل کمبود فضا ندارد. اما چون آسانسور ندارد بالا رفتن از طبقات برای مراجعه‌کننده‌ها خیلی سخت است و ممکن است تعدادشان را کم کند. این موضوع را در کنار دورافتادگی آن بگذارید که اگر وسط شهرک بعثت ساخته می‌شد دیگر جای سوزن‌انداختن نبود. خیلی‌ها سرا را به نام ساختمان مشارکت‌های مردمی می‌شناسند چون چند سالی است که این ساختمان تغییر کاربری داده و شده سرای محله. بودجه‌ای که برای این سرا در نظر گرفته شده زیاد نیست برای همین نیاز به اطلاع‌رسانی و هزینه بیشتر دارند تا مراجعه‌کنندگان بیشتری جذب کنند.
یکی از شیک‌ترین و بزرگ‌ترین سراهای محله
سرای محله چهارصددستگاه و یاخچی‌آباد نیز با ۲۰۰ مترمربع مساحت، ۳ طبقه و ۱۷ اتاق دارد. سرای محله به نامی که اهالی دوست دارند نام محله‌شان باشد ثبت شده: رضوان. شاید برای همین است که یکی از شیک‌ترین و بزرگ‌ترین‌سراهای محله در منطقه ۱۶ است. به‌خصوص با کتابخانه‌اش که بیش از ۷ هزار جلد کتاب و ۵۰۰ نفر عضو دارد و راهروهایش همیشه پر از جمعیت کتاب‌دوست‌هاست. با اینکه اتاق‌هایش کوچک است اما راهروهای بزرگش کار را راه می‌اندازد. این‌سرا سالن آمفی‌تئاتر دارد و در کنار سرای محله خزانه تنها سرایی است که کانون رباتیکش سال‌هاست که پاتوق دانش‌آموزان علاقه‌مند است.